1853-1856 Osmanlı-Rus Savaşı: Kırım Savaşı
Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında gerçekleşen Kırım Savaşı, kısa sürede uluslararası bir çatışmaya dönüşmüştür.
Kırım Savaşı, 1853-1856 yılları arasında gerçekleşen bir çatışmadır. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş ve büyük güçlerin de dahil olduğu uluslararası bir çatışmaya dönüşmüştür.
4 Ekim 1853-30 Mart 1856 tarihleri arasındaki Osmanlı-Rus savaşına Birleşik Krallık, Fransa ve Piyemonte-Sardinya'nın Osmanlı tarafında dâhil olmasıyla savaş, Avrupalı devletlerin Rusya'yı Avrupa ve Akdeniz dışında tutmak amacıyla verdiği bir savaş halini almıştır.
Savaş boyunca, modern tıp hizmetlerinin gelişmesine katkıda bulunan Florence Nightingale gibi bazı önemli figürler de ortaya çıktı. Kırım Savaşı'nda, büyük ölçüde hijyen ve sağlık koşullarının yetersizliği nedeniyle askerler arasında hastalıklar ve ölümler meydana geldi.
Savaşın Sebepleri
-
Rusya'nın genişleme politikaları: Rus İmparatorluğu, Karadeniz kıyılarındaki limanlara erişimi ve Balkanlar üzerinde etkisini artırmak istiyordu. Bu nedenle, Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki hâkimiyetini genişletme amacıyla bölgede politik ve askeri müdahalelerde bulundu. Rusya'nın bu genişleme politikaları, diğer Avrupa devletlerini endişelendirdi.
-
Hristiyanların korunması: Kırım Savaşı döneminde, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Kutsal Topraklar, özellikle Kudüs ve çevresindeki Hristiyan toplulukların korunması konusu önemli bir gerginlik kaynağı oldu. Rusya, bu Hristiyan toplulukların korunması amacıyla Osmanlı İmparatorluğu'na baskı yaparak müdahale etmeye çalıştı.
-
Stratejik çıkarlar: Karadeniz bölgesi, stratejik bir öneme sahipti. Büyük güçler, bu bölgedeki deniz yollarını kontrol etmek ve Karadeniz'e erişimi sağlamak istiyorlardı. Rusya'nın Karadeniz'e olan hâkimiyeti, diğer Avrupa devletlerinin çıkarlarına ters düşüyordu.
-
Uluslararası denge: Kırım Savaşı, Avrupa'daki güç dengesini etkileyecek bir çatışma haline geldi. Fransa, Birleşik Krallık ve Sardinya Krallığı gibi güçler, Rusya'nın güçlenmesini sınırlamak ve Osmanlı İmparatorluğu'nu desteklemek amacıyla savaşa dâhil oldular. Bu şekilde, uluslararası dengeyi sağlama çabası da savaşın bir sebebiydi.
-
Ekonomik çıkarlar: Kırım Yarımadası, zengin doğal kaynaklara ve stratejik öneme sahip limanlara sahipti. Büyük güçler, bu kaynaklara ve limanlara erişimi kontrol etmek istediler. Bu nedenle, ekonomik çıkarlar da savaşın bir motivasyonu olarak görülebilir.
Savaşın başlangıcında Osmanlı Ordusu Balkanlar'da başarılı oldu. Fakat Batum'a yardım götüren Osmanlı donanması 30 Kasım 1853'te Rus Donanması tarafından Sinop açıklarında batırıldı. Rusların bu ani hareketi ve Karadeniz'de durum üstünlüğü sağlamaları Boğazlar'ı ve İstanbul'u tehlikeye düşürdü. Bu durum Avrupa devletlerini endişelendirdi. Birleşik Krallık ve Fransa devreye girerek tarafları uzlaştırmak istedi, ancak yapılan teklifi Rusya reddetti.
Bunun üzerine Fransa ve Birleşik Krallık, Rusya'ya bir ültimatom verdiler ve taraflardan şu isteklerde bulundular:
-
Eflak ve Boğdan'dan çekilmesi;
-
Osmanlı Devletinin ülke bütünlüğüne riayet etmesi;
-
Ortodoksların himayeciliği iddiasından vazgeçmesi.
Osmanlı Devleti'nden;
-
Vatandaşlarına eşit haklar tanıması ve tatbik etmesi;
-
Hristiyanlara olumsuz muamelede bulunulmaması;
-
Karma mahkemeler kurulması;
-
Hristiyan tebaadan vergi alınmaması talep edildi.
Savaşın Sonuçları
-
Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflaması: Savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasına ve iç sorunlarının derinleşmesine yol açtı. İmparatorluk, savaş boyunca toprak kaybetti ve ekonomik olarak büyük bir yük altına girdi. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu'nun güç kaybını hızlandırdı ve gelecek yıllarda toprak kayıplarının artmasına yol açtı.
-
Rusya'nın prestij kaybı: Kırım Savaşı, Rus İmparatorluğu'nun askeri itibarını sarsan bir yenilgiyle sonuçlandı. Rusya'nın Kırım Yarımadası'nda başarısız olması ve uluslararası bir koalisyona karşı savaşmak zorunda kalması, Rusya'nın gücüne olan inancı sarsan bir etki yarattı.
-
Büyük güçlerin dikkati: Kırım Savaşı, Avrupa devletlerinin dikkatini Osmanlı İmparatorluğu üzerine çekti. Fransa, Birleşik Krallık ve Sardinya Krallığı gibi güçler, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünü engellemek ve dengeyi sağlamak için müdahale ettiler. Bu da uluslararası ilişkilerde dengelerin değişmesine yol açtı.
-
Tıbbi ilerlemeler: Savaş sırasında, hemşirelik ve tıbbi uygulamalar konusunda önemli ilerlemeler kaydedildi. Florence Nightingale gibi figürler, hastane koşullarını iyileştirmek ve hasta bakımını geliştirmek için çalıştılar. Bu, modern hemşirelik mesleğinin gelişimine ve tıbbi hizmetlerin ilerlemesine katkıda bulundu.
-
Paris Antlaşması: Kırım Savaşı'nın sonucunda Paris Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Osmanlı İmparatorluğu, bazı topraklarını kaybetti, Rusya'nın Karadeniz'deki askeri varlığı sınırlandırıldı ve Kızıldeniz'de nötralite ilkesi benimsendi. Antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesini ve uluslararası siyasi dengenin değişmesini pekiştirdi.
Kırım Savaşı, geniş çapta etkilere sahip olan bir çatışma oldu. Savaşın sonuçları, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecini hızlandırdı, Rusya'nın gücünü sarsıp Avrupa'daki dengeleri etkiledi ve tıbbi ilerlemelere katkıda bulundu. Bununla birlikte, savaşın en önemli sonuçlarından biri, uluslararası ilişkilerde yeni bir dönemin başlaması oldu.
Kırım Savaşı, Avrupa'da güç dengelerini etkileyerek uluslararası sistemi etkiledi. Savaş, birçok devletin harekete geçmesine ve ittifaklar kurmasına neden oldu. Bu dönemde büyük güçler arasında diplomasi, müzakereler ve denge politikaları daha önemli hale geldi. Savaşın sonuçları, Avrupa'da yeni ittifaklar ve ilişkiler ağının şekillenmesine yol açtı.
Kırım Savaşı'nın sonuçları, birçok devletin dış politika stratejilerinde de değişikliklere neden oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflaması, diğer büyük güçlerin bölgeye olan ilgisini artırdı. Büyük güçler arasındaki rekabet, gelecek yıllarda daha fazla çatışma ve müdahalelere yol açtı.
Sonuç olarak, Kırım Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasına, Rusya'nın prestij kaybına, uluslararası dengelerin değişmesine ve uluslararası ilişkilerde yeni bir dönemin başlamasına yol açtı. Ayrıca, savaşın tıbbi alanda ilerlemelere katkıda bulunması ve modern hemşirelik mesleğinin gelişmesine etkisi de önemli sonuçlardan biridir.
Ayrıca Bakınız