Ali Kuşçu Kimdir?

10.06.2020 / Biyografi / Genel

Onbeşinci yüzyılda yaşamış olan önemli bir astronomi ve matematik bilgini olan Ali Kuşçu, 1369 – 1405 yılları arasında yaşamıştır.

Ali Kuşçu’nun babası Muhammed, Timur İmparatorluğu Sultanı ve astronomu Uluğ Bey'in doğancıbaşısıydı. “Kuşçu” lakabı da buradan gelmektedir.

Semerkand’da doğan ve yetişen Ali Kuşçu, küçük yaşlardan itibaren Uluğ Bey de dâhil olmak üzere, Kadızâde-i Rûmî ve Gıyâsüddin Cemşid el-Kâşî gibi dönemin önemli bilim adamlarından matematik ve astronomi dersleri almıştır. Ardından eğitimini ileri seviyelere taşımak için Kirman’a gitti. Kirman’da Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrîd adlı eserini yazdı. Buradaki eğitimini tamamlayıp geri dönen Ali Kuşcu, Uluğ Bey’e yardımcı ve rasathanesine de müdür oldu.

Ali Kuşçu'nun yapmış olduğu seyahatin haritasıdır.

Uluğ Bey’in ölümü üzerine Semerkand’dan ayrılan Ali Kuşçu,  Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın yanına yerleşmiştir. Burada yer edinen Ali Kuşçu, Osmanlılar ile Akkoyunlular arasında barışı sağlamak amacı ile Fatih Sultan Mehmed'e elçi olarak gönderilmiştir. Bu sırada II. Mehmed’ten İstanbul’da kalma teklifi alan Ali Kuşçu, Ayasofya’da müderrislik (öğretmenlik) yapmaya başlar.

İstanbul’un enlem ve boylamını hesaplayan Ali Kuşçu, dünyanın başlangıç meridyenini de Ayasofya olarak belirlemiştir. Fatih Camii’ne de Güneş Saati yapmıştır.

Ali Kuşçu'nun astronomi ve matematik alanında yazmış olduğu önemli eserler vardır. Otlukbeli Savaşı sırasında bitirilip zaferden sonra Fatih Sultan Mehmed'e sunulduğu için Fethiye adı verilen astronomi kitabı ile Fatih Sultan Mehmed'in adına atfen Muhammediye adını verdiği matematik kitabıdır.

Üç bölümden oluşan Fethiye adlı eserinde Ali Kuşçu, üç bölümde astronomiyi incelemiştir. Birinci bölümde gezegenlerin küreleri ele alınmakta ve gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir. İkinci bölüm Yer'in şekli ve yedi iklim üzerinedir. Son bölümde ise, Yer'e ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıklarını vermektedir.

Ali Kuşçu, Ay’ın da haritasını çıkarmıştır. Günümüzde Ay’ın bir bölümüne Ali Kuşçu ismi verilmiş ve NASA’nın da bir bölümüne de adı verilmiştir.

Ali Kuşçu 16 Aralık 1474 tarihinde İstanbul'da vefat etti.

Eserleri

• Risale-i fi'l Hey'e (astronomi)
• Şerh-i Tici Uluğ Bey (astronomi)
• Risale-i fi'l Fethiye (astronomi, Risale-i fi'l Hey'e adlı eserinin Arapçasıdır)
• Risale fi'l Muhammediye (matematik, cebir ve hesap)
• Unkud-üz-Zevahir fi Man-ül-Cevahir]] (Günümüz Türkçesi: Mücevherlerin Dizilmesinde Görülen Salkım)
• Et-Tezkire fî Âlâti'r-RuhâniyyeTakiyyuddîn Râsid bu eserden söz eder.
• El-‘Unkûdu’z-Zevâhir fî Nazmi’l-Cevâhir: (Arapça sarf ilmi konusunda kaleme aldığı bir giriş ve üç bölümden oluşan bir eserdir.)

Kaynakça: Benim Hocam Yayınları