Basit Karmaşa

24.10.2023 / Deneme

İnsan karmaşık olduğunu iddia edebilecek kadar basit bir varlıktır.

İnternette kısa bir araştırma yaparsanız beyninizle ilgili çok şaşırtıcı detaylara ulaşabilirsiniz. Yetişkin bireylerde ortalama olarak bir kilodan biraz fazla ağırlığa sahip, rengi ve şekli itibariyle çok dikkat çekici gözükmeyen tuhaf, kıvrımlı, jölemsi bir organ.

Kapasitesi oldukça hayret uyandırıcı ve harcadığı enerji oldukça az olan bu organ günümüz bilimiyle dahi henüz tam olarak gizemi çözülememiş bir konuma sahiptir. Bu yüzden insanın da bu organ kadar karmaşık olduğunu düşünmek oldukça mantıklı bir yaklaşım gibi gözükmektedir.

Gerçek hayatta durum farklıdır elbette. Dâhisinden aptalına, orta düzeyde zekâya sahip olandan zihinsel engeli bulunan bireylere varıncaya kadar tüm bireylerin karşılanması gereken acil ihtiyaçları bulunmaktadır ve bu ihtiyaçlar pek de öyle yüksek beyin kapasiteleri ile ilgili değildir. Kendi başlarına buyruk hormonlar, kan seviyelerindeki minimal değişimler, halk arasında “oğlan dayıya-kız halaya çeker” gibisine basit formüllere indirgenen genetik formlar, “huylu huyundan vazgeçmez” denerek açıklanmaya çalışılan kişisel mizaç yapıları, gelenekler, görenekler ve kültür içinde şekillenen davranışlar, toplum refleksleri gibi faktörler sebebiyle zavallı beyin bir türlü kendisini gerçekleştiremez.

İnsanoğlunun ihtiyaçları, istekleri bitip de düşünmeye vakti kalsa bile çevresel baskılar, manipülasyonlar, aşağılamalar, travmalar, yetenek ve becerilere uygun olmadığı halde omuzlara yüklenen gereksiz sorumluluklar da onun kendi karmaşasını yaşamasına olanak tanımaz maalesef. İnsan daha kendi varoluşsal problemlerine odaklanamadan yaşanılan mahalleye, şehre, ülkeye, komşu kıtaya, global dünyaya, atmosfere ve hatta atmosferi de aşıp arşı âlâya uzanan yerli yersiz projelerle boğuşmak zorunda bırakılır. Hiçbir derdi olmasa, komşuyu ya da iş arkadaşını çekiştirebileceği boş bir muhabbetin içinde bulur kendisini.

Zavallı Diyojen bu durumdan öyle mustarip olur ki, fıçının içine girip “gölge etmeyin başka ihsan istemem” der büyükçe bir krala.

İnsan maalesef beyni kadar karmaşık bir varlık olacak vakti bulamaz. İlla biri kafasına dikilip “ne istiyorsun” diye sorup rahatsız eder. Gülse “çok gülme” derler. Somurtsa “azıcık gül” derler. Birileri alkışlarken birileri illa bir kulp takar. Haliyle karışır kafası.

İnsan çok basit bir varlıktır. Onu basitleştirmek üzere kurulu bir düzenin içine doğar.

İnsanı o kadar basitleştirir ki hayat, yaşadığı her değişik durum ona karmaşık gelir. İnsanlık tarihi ise muhtemelen bu yüzden basit tekrarlardan ibarettir.

İnsanı karmaşık görmeye devam ettiğimiz için yaşanır tüm savaşlar. İnsandan karmaşık bir şeyler bekleyenler yüzündendir tüm hayal kırıklıklarımız.

Not: spot kısmındaki tümce fikirlerine çok değer verdiğim birine aittir, izni alınarak yazıya eklenmiştir.