Emeklilik Şartları Nelerdir

25.01.2023 / Ekonomi / Genel

Kadınlarda ve erkeklerde emeklilik yaşı hesaplaması, ülkelere ve kanunlara göre farklılık gösterir. Peki, Türkiye’de şartlar neler?

Emeklilik şartları 1475 sayılı İş Kanunu ile düzenlenmiştir. Emeklilik şartları nelerdir? Sorusuna verilecek yanıt, 08.09.1999 tarihinden önce işe başlayanlar ve bu tarihten sonra işe başlayanlar için ayrı cevaplandırılması gerekir.

Düzenlemeye göre;

• 3600 iş gününü ve 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlayanlar, 08.09.1999 yılından önce sigortası başlatılmışsa, emeklilik hakkına sahip elde eder.
• 25 yıllık sigortalılık süresini dolduran kişi, 08.09.1999 tarihinden sonra sigortası başlatılmışsa, toplamda 7000 gün pirim koşulunu sağlamışsa, emeklilik hakkını elde etmiştir.
• 1800 pirim gün sayısını sağlayan işçiler, malul duruma düşmüşse emeklilik hakkını elde eder.
• Şartları yerine getiren sigortalının emekli olması kanuni hakkıdır. Emeklilik işlemleri, işverenin keyfiyetine bırakılmamıştır.
• Ülkemizde belirli dönemlerde çıkan kanunlara göre belirlenen koşullar veya şartları farklılaşır. Kişilerin hangi yaşta emekli olacakları, ne zaman emekli olacakları gibi konular hesaplanırken kişilerin sigortalı oldukları yıl ve kaç yaşında sigortalı oldukları oldukça önemlidir. Kadın ve erkeklerde emeklilik yaş hesaplamalarında kişinin ödenen SGK prim tutarı hesaplamalara dahil edilir.

Emeklilik İşlemleri Nasıl Başlatılır?

1475 sayılı İş Kanunu tarafından öngörülen pirim gün sayısını ve bekleme süresini yerine getiren sigortalı, SGK’dan emeklilik hakkını kazandığını ve kıdem tazminatı kazandığını belirtir belgeyi, bir dilekçe ile birlikte işverene veya yetkili kıldığı organına yazılı olarak bildirir. İşveren bu yazı kendisine sunulduktan itibaren, sigortalının işlemlerini derhal başlatmak zorundadır. Kişinin dilekçe verdikten sonra çalışmaya zorlanmaz. Kişi iş yerinden ayrılması durumunda, ihbar süresini beklemek zorunluluğu bulunmaz.

Emeklilik İşlemlerinde İşveren Ne Yapmalıdır?

Sigortalı tarafından işverene sunulan emeklilik dilekçesi ve SGK tarafından emekli olabilir bildirimini alan işveren, sigortalının işlemlerini derhal başlatarak, 09 kodu ile SGK’na bildirimde bulunur. Emeklilik sebebi ile iş akdi sonlandırılır. İşlemlere dair belgeler, sigortalının özlük dosyasında muhafaza edilir.

Bu durum ileride doğabilecek anlaşmazlıklar için belge niteliği taşır. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 24.10.2016 tarih ve 2016/17414 sayılı, 1475 sayılı İş Kanun’un 14. maddesine ilişkin, işçi lehine verilen kararında, emekli hakkını elde eden çalışana, işveren ihbar süresine ilişkin zorlamada bulunamayacağını belirtmiştir. Bu karar bağlayıcı olup, işveren, işçiden ihbar tazminatı talep edemez. Aynı durum işçi içinde geçerlidir.

Emeklilikte Yaş Şartı Nedir?

5510 sayılı Sosyal sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre şartları yerine getirmesi gerekir. Bu duruma göre belirlenen tarih 08.09.1999 olarak öngörülmüştür. Bu tarihten önce işe başlayanlar belirlenen pirim gün sayısını ve belirlenen yaş koşulları yerine getirmesi istenecektir.

Emeklilik Şartlarında Cinsiyet Farklılığı Nedir?

4/A hizmet akdi ile çalışan sigortalılar 08/09/1999 tarihi itibari ile emekliliğe hak kazananlardan kadınlar 18, erkekler 23 yıllık sigortalılık süresinin tamamlaması, 5000 gün pirim gün sayısını doldurması ve kadın 50, erkek 55 yaşını doldurması gerekir.

Emeklilik Şartlarında Kademeli Geçiş Nedir?

08.09.1999 tarihinde emeklilik koşullarını yerine getiremeyen sigortalı 23.05.2002 tarihinde sigortalılık süresine göre kademeli geçiş işlemlerine tabidir. Buna göre kişi kanunda belirtilen pirim gün sayısı ile birlikte SGK sigorta cetvelinde belirtilen kademeli yaşı doldurmaları gerekir. 24.05.2014 tarihinden sonra şartları yerine getiren sigortalılardan kadınlar 59, erkekler 60 yaş şartını yerine getirmeleri istenecektir.

Emeklilik Dilekçesi Nereye Verilir?

Kanunda öngörülen şartları yerine getiren sigortalı, SGK’dan almış olduğu emekli olabilir ve kıdem tazminatı ödenmesini ön gören yazıyı, işverene hitaben yazılan dilekçe ekinde, son çalışmış olduğu işverene, işverenin ilgili kanalı vasıtasıyla sunar. Sigortalının işlemlerini başlatması gereken de, sigortalının son çalıştığı işverendir.

Emeklilik Şartlarını Yerine Getiren Sigortalı Ne Zaman İşten Ayrılır?

Emeklilik şartlarını yerine getiren sigortalı, işverene dilekçe ile emekliliğini bildirimde bulunmasından itibaren işten ayrılabilir. Sigortalı açısından bu kanuni bir haktır. Bunu süreyi durduran herhangi bir şart öngörülemez.

Sigortalı ihbar süresini beklemeye zorlanamaz. Buna ilişkin emeklilik nedeni ile iş akdinin sonlandırılmasında, işçiye ve işverene ihbar tazminatı yüklenemez. İşveren işçinin emeklilikle birlikte kazanmış olduğu kıdem tazminatını derhal, makul sürede ödemekle yükümlüdür.

Emeklilik Şartlarını Yerine Getiren Sigortalı Tekrar Çalışabilir Mi?

Emeklilik şartlarını yerine getiren sigortalı, emeklilik sebebi iş akdini sonlandırdıktan sonra, tekrar sigortalı olarak çalışmasında, kanunen herhangi bir engel bulunmaz. Aynı iş yerinde veya başka bir iş yerinde yasal koşulları yerine getirdiği sürece çalışmasına dair bir engel bulunmaz.

Emekli Şartlarını Yerine Getirenin Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Emeklilik şartlarını yerine getirerek, emeklilik sebebi ile iş akdini fesheden sigortalı, kıdem tazminatına hak kazanır. Emeklinin kıdem tazminatı 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi ile düzenlenmiştir. Kıdem tazminatının hesaplanmasında her ay 30 gün üzerinden hesaplanarak pirim gün sayısı belirlenir. Her aya bir bürüt maaş üzerinden hesaplama yapılarak, sigortalının çalıştığı pirim süresince son çalıştığı iş yeri tarafından sigortalıya ödeme yapılır.

Emekli Şartlarını Yerine Getiren Sigortalı Kaç Defa Kıdem Tazminatı Alır?

Şartları yerine getiren emekli, iş akdinin sonlandırılmasından sonra kıdem tazminatını alır. Emekli tekrar sigortalı olarak, kanunda ön görüldüğü şekilde çalışmaya devam eder ve bu iş yerinden de ayrılmak durumunda kalırsa, ikinci defa kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

Bu durumda ikinci defa SGK’dan işten ayrılacağını bildirir yazı almak ve ilgili işverene sunmak durumundadır. Ancak bu durum 2 defa ile sınırlandırılmıştır. SGK emeklilik sebebi ile sigortalıya, istenen belgeyi yaşamı boyunca talebi durumunda 2 defa verir. Emekli kişi 3. bir iş yerinde çalışıp ayrılmak durumunda kalırsa, kıdem tazminatı alamaz.

Emeklilik Şartları Borçlanarak Nasıl Yerine Getirilir?

Emeklilik şartlarının borçlanılarak yerine getirilmesi için, öncelikle kişinin kanunda belirtilen yaş süresini doldurması gerekmektedir. Yaş şartlarını yerine getiren sigortalılardan erkekler, istenen pirim gün sayısına ulaşabilmek için askerlikte geçen süreyi borçlanarak, pirim gün sayısına dahil edilmesine sağlar.

Bu durumda yaş ve pirim gün sayısını tamamlayan erkek adaylar emekliliğe hak kazanmış olur. Kişi aktif olarak çalışmıyorsa, emeklilik işlemleri SGK tarafından yürütülür. Aktif olarak çalışıyorsa, çalıştığı işverene dilekçe ile bildirimde bulunur. Kadın sigortalılar da kendilerine uyan yaş süresini doldurduklarında, doğum borçlanması yaparak, belirtilen pirime ulaştıklarında emeklilik hakkını elde ederler.

Borçlanma süreleri, kişilerin sigorta başlangıcını öne çekmez. Sadece pirim gün sayısı olarak sigortalıyı etkiler. Kişilerin bu durumdan faydalanabilmeleri için mutlaka sigorta pirimi yatırmış olmaları gerekir. Aksi durumda kişilerin borçlanmaları ve bu sayede emekli olmaları, kanunen öngörülmez.

Vefat Sebebi İle Emeklilik Şartları Nelerdir?

Sigortalının vefatı durumunda, vefat eden sigortalının eş ve çocukları, sigorta işlemleri için SGK’na bildirimde bulunarak, vefat edenin emekli işlemlerine ilişkin işlemleri başlatır. Kişinin iş akdi devam ediyorsa, SGK’dan alınan belge ve ilgili kişiler tarafından dilekçe ile işverene bildirimde bulunulur.

Aksi durumda işlemler SGK tarafından yürütülür. Vefat edenin emeklilik işlemlerinin başlatılabilmesi için, en az 1800 sigorta pirimi tamamlanmış olması gerekir. Diğer bir deyişle en az 5 yıl sigortalı olması ve 900 gün pirim günü ödeme şartını yerine getirilmiş olmalıdır

Vefat Edenin Borçlanarak Emeklilik Şartları Nelerdir?

Kişinin vefatı durumunda, yasal varisleri tarafından borçlanma şartlarını yerine getirilmesi durumunda emeklilik işlemleri yerine getirilmektedir. Bu durum kanunla belirlenmiştir. Vefat edenin bir günlük sigorta pirimi sağlığında yatırılmış olması ön şarttır.

Bu durumda vefat eden kadının doğum borçlanması yapılarak 900 pirim gününe ulaşıldığında, emeklilik işlemleri başlatılır. Aynı durumda erkek vefat eden için, askerlik borçlanması 900 pirim gün sayısını doldurması gerekir. Bu şartı oluşturması durumunda yasal varisleri tarafından emeklilik işlemleri başlatılmaktadır.