08.09.2021 / Sağlık / Bilim / Teknoloji
Tüm dünyayı saran Covid süreci devam ederken, hangi aşının hangi ülkelerde yoğunluklu olarak kullanıldığı en büyük merak konularından biri.
Dünyada henüz tam manasıyla kabul edilmemiş olmasına rağmen, birçok kısıtlamayla birlikte dolaylı yoldan zorlanan aşı süreci, neredeyse dünyanın tüm ülkelerindeki aşı karşıtları ya da çeşitli sorularına net cevap alamayanlar tarafından eleştiriliyor. Hatta bu eleştiriler mevcut durumda dava sürecine dönüştürülüyor. Fakat aşı olmak istemeyenler her ne kadar tüm bu eleştirilere ve teorilere tutunmak istese de, sosyal hayatta önlerine çıkan engellerden dolayı aşı olma zorunluluğu hissediyor.
Bir de bunun yanında üç grubun (aşıyı kabul edenler, aşıyı sorgulayanlar ve aşı olmak istemeyip zorlananlar) da kafasında şu soru oluşuyor: “Hangi aşıyı olmalıyım?”. Koruyucu ve yan etkilerinin henüz netleşmediği ve birçok uzmanın farklı şeyler dile getirdiği aşılarla ilgili genel karar sürecini, genelde kişinin çevresi belirliyor.
Fakat işin şöyle bir ironisi var ki, dünyada uygulanan 18 aşının hepsine erişiminiz de yok. Mevcut durumda ülkeniz size hangisini sunarsa onlar arasında seçim yapmak zorunda kalıyorsunuz. Bu durumu kafa karışıklığını azaltmak için bir avantaj gibi görsek de, kimi vatandaşlar tarafından eleştiriliyor.
Yine buna benzer bir süreç, onayı beklenen aşılar için de geçerli olabiliyor. Özellikle ülkemizde çalışmaları devam eden yerli aşı Turkovac’ın taliplisi çok fazla. En azından kendi ülkemizin aşısını olalım diye bekleyenler, aşı olmayan nüfusun %65’ini oluşturuyor. Fakat kullanıma açılacağı tarih halen belli değil.
Tüm bu süreçleri bir arada düşününce, en çok merak edilen soruların başında da, “hangi ülkeler hangi aşıyı oluyor?” geliyor. İşte sizin için tabloları ile birlikte derlediğimiz cevabı:
Görüldüğü üzere İngiltere menşeli Oxford-AstraZeneca, mevcut durumda 186 ülkede uygulanarak en yoğunluklu dağılıma sahip aşı olarak karşımıza çıkıyor. Başta Kanada, Avrupa Birliği ülkeleri, Avustralya ve Japonya’da olmak üzere neredeyse tüm Güney Amerika, Afrika, Orta Doğu ülkeleri, Hindistan, Moğolistan ve Meksika’da yapılan aşı ülkemizde yer almıyor.
Hemen ardından 126 ülkeyle ikinci sırada gelen, Uğur Şahin ve Özlem Türeci hocalarımızın yaptığı Almanya’ya ait olan Pfizer BioNTech aşısı ise, ülkemizde kabul edilen iki aşıdan biri. Oxford-AstraZeneca gibi tüm kıtalarda tercih edilen aşı, Kuzey ve Güney Amerika’da, Avrupa’da, Güney Afrika, Bostvana, Mısır, Sudan, Libya’dan oluşan Afrika grubunda, Suriye ve Yemen haricindeki Arap ülkelerinde, Avustralya’da, Malezya’da ve Çin’de yapılarak büyük bir erişime ulaşıyor.
71 ülkede yapılan ve Pekin Biyolojik Ürünler Enstitüsü ile Sinopharm tarafından geliştirilen Sinopharm-Beijing aşısı, Çin, İran, Endonezya, Malezya, Afganistan, Pakistan, Kuzey Afrika ülkeleri, Arjantin, Şile ve Peru gibi ülkelerde tercih ediliyor. Aynı sayıda ülkede uygulanan Japon menşeli Moderna aşısına göre daha fazla popülasyona hitap ettiği için 3. sırada yer alıyor. Moderna ise, yoğunlukla Japonya, ABD, Kanada, Grönland, İngiltere ve Avrupa Birliği ülkelerinde yapılıyor.
Ülkemiz basınında da sıkça isimlerine rastladığımız ABD’de üretilen Johnson&Johnson ve Rusya’da üretilen Gamaleya (Sputnik V), sırasıyla 50 ülke ve 46 ülkeyle 5. ve 6. sırada yer alıyor. Johnson&Johnson aşısı, ABD, Meksika, Brezilya, Kolombiya, bazı Avrupa ve Afrika ülkelerinde yapılırken; Sputnik V aşısı, Rusya, Kazakistan, Moğolistan, Hindistan, bazı Afrika ve Güney Amerika ülkelerinde uygulanıyor. Hatta İran’ın kabul ettiği aşılardan biri olarak da karşımıza çıkıyor.
Yine ülkemizin tercih ettiği iki aşıdan biri olan ve belki de BioNTech’e göre daha fazla tercih edilen Çin aşısı Sinovac, Çin başta olmak üzere, Malezya, Endonezya, Ukrayna, Umman ve Brezilya’nın da dahil olduğu 41 ülkede uygulanıyor.
Hemen ardından gelen Hindistan menşeli Bharat Biotech (Covaxin) aşısı ise, Hindistan, İran, Pakistan, Butan Paraguay ve Orta Afrika Cumhuriyeti gibi 7 ülkede yapılarak en az tercih edilen aşılardan biri olarak karşımıza çıkıyor.
Çin aşılarından bir başkası olan CanSino, Çin, Pakistan, Malezya, Meksika ve Şile’de yapılıyor. Sinopharm şirketinin katkısı olan ikinci aşı Sinopharm-Wuhan ise Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Vietnam’da uygulanıyor.
Özbekistan ve Çin ortaklığında hazırlanan ZF2001 aşısı, yalnızca Özbekistan ve Çin’in bazı kesimlerinde tercih edilirken, Rus menşeli Vector Institute (EpiVacCorona) aşısı da Rusya ve Türkmenistan’da kullanılarak yalnızca iki ülkeye ulaşabilen ürünlerin arasında yer alıyor.
Yalnızca Küba’da uygulanan Abdala ve Soberana02, İran’da kullanılan COVIran Barekat, Kazakistan’da yapılan QazVac ve Sinopharm/HayatVax ve Tayvan’da tercih edilen Medigen ise bir ülkede uygulanan aşılar olarak karşımıza çıkıyor.
