İstifa Eden İşçi Tazminat Alabilir mi?

07.06.2022 / Genel

İş sözleşmesini İş Kanunu’na uygun biçimde süreli fesih yoluyla fesheden işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi mümkün değildir.

 

Bir başka deyişle hiçbir gerekçe belirtmeden istifa eden işçi kıdem tazminatı alamaz. Hatta İş Kanunu’nun 17. maddesine göre, yöneticiye işten ayrılacağına dair herhangi yazılı bir bildiride bulunmayan işçi ihbar tazminatı ödemek durumunda kalabilir. Bu nedenle işten ayırılma sürecinde haklı bir sebep belirtemeyecek durumda iseniz, işvereninize işte ayrılacağınızı yazılı olarak bildirmek durumundasınız. Aksi takdirde kıdem tazminatı alamadığınız gibi, ihbar tazminatı ödemek durumunda kalabilirsiniz.

Ancak bazı hallerde (1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi gereği, haklı gerekçelerle) iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi halinde yani işçinin istifa etmesi durumunda, işçi kıdem tazminatı alabilir.

İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatına Hak Kazanabileceği Haller

Genel kural olarak haklı bir sebebi olmadan iş yerinden kendi isteğiyle ayrılan yani istifa eden işçi kıdem tazminatı alamayacaktır. Bu işçi, kıdem tazminatı alamayacağı gibi istifa etmeden önce yazılı olarak işverenine bildirim yapmamışsa bir de ihbar tazminatı ödemek zorunda kalabilir. Çünkü 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesine göre iş sözleşmesini sona erdirmek isteyen işçi/işveren feshi yazılı olarak ve bildirim süresine bağlı kalarak diğer tarafa bildirmelidir.

Fakat işçi, haklı bir sebep göstererek işyerinden ayrılırsa işi kendi bırakmış olsa dahi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Bu durumda işçi için hangi hallerin haklı sebep olarak kabul edilebileceği hususu önem arz etmektedir. İşçinin işi bırakması için haklı sebep olarak gösterebileceği başlıca sebepler şunlardır:

• Sağlık Sorunları Nedeniyle Kıdem Tazminatı: İşyerindeki ağır çalışma şartlarından yani işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı bozulursa (iş kazası, meslek hastalığı vs.) ve işçi iş akdini bu gerekçe ile tek taraflı olarak feshederse kıdem tazminatına hak kazanır.
• Mobing (Psikolojik Şiddet) Nedeniyle Kıdem Tazminatı: İşçi işyerinden istifaya zorlanıyor, tazminatsız çıkarılmak isteniyorsa (mobbing, psikolojik şiddet) işçinin bu durumu belgelemesi kaydıyla iş akdini haklı sebeple feshetmesi mümkündür. Bu durumda da kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
• Ücretini Alamayan İşçinin Kıdem Tazminatı: İşveren tarafından, işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse, işçi istifa ederek kıdem tazminatı alabilir. Ücretin hiç ya da bir kısmının ödenmemesi bu konuda önem arz etmemektedir. Yani ücreti hiç ödenmeyen işçi işten haklı sebeple ayrılıp kıdem tazminatı alabileceği gibi ücreti eksik yatırılan işçi de aynı şekilde kıdem tazminatı talep edebilecektir. Ücret dışında ikramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı,fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacakların ödenmemesi durumunda da işçinin iş sözleşmesini haklı fesih imkânı bulunmaktadır. Bu durumlarda da kıdem tazminatı alacağına hak kazanmaktadır.
• İşçinin SGK Primlerinin Düşük Yatırılması Halinde Kıdem Tazminatı: Uygulamada en sık görülen durumlardan biri de, daha düşük SGK primi ödemek adına işçinin maaşının düşük gösterilmesidir. Bu durumda işçinin SGK primleri gerçek ücretten yatırılmıyorsa, işçinin bu gerekçe ile iş akdini sona erdirmesi işçi bakımından bir haklı fesih olmakta ve işçi kıdem tazminatı talep hakkına sahip bulunmaktadır. Ayrıca işçinin sigortası işverence geç ve eksik bildirilmişse de işçi bu gerekçe ile iş akdini tek taraflı olarak feshederek kıdem tazminatı talebinde bulunabilir. Yine işveren tarafından işçinin haberi olmaksızın SGK’da giriş-çıkış yapılıyorsa, bu durum işçi bakımından bir haklı fesih gerekçesi yaratmakta ve işçi kıdem tazminatına hak kazanabilmektedir.
• İzin Kullanamayan İşçinin Kıdem Tazminatı: İşçi 1 Mayıs, 23 Nisan,19 Mayıs ve sair resmi tatiller ile Dini Bayram ve tatillerde zorlama ile çalıştırılıyorsa ve/veya çalıştırıldığı halde ücreti kendisine ödenmiyorsa, işçinin bu gerekçe ile istifa ederek, kıdem tazminatı talebinde bulunma hakkı mevcuttur. İşveren, iş kanundan kaynaklı yıllık izinleri tam olarak kullandırmıyorsa, işçinin istifa ederek, kıdem tazminatı talebinde bulunma hakkı mevcuttur.
• Zorlayıcı Sebeplerin Olması Durumunda Kıdem Tazminatı: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa ve işçi iş akdini bu sebeple tek taraflı olarak feshederse kıdem tazminatı talep hakkına sahip olacaktır. Yukarda bahsedilen bu sebeplerin her işin, işçinin ve işyerinin durumuna göre çoğaltılması mümkündür. İşçinin söz konusu haklı sebeplere bağlı olarak iş akdini tek taraflı olarak feshetmesi halinde, her ne kadar iş akdi işçi tarafından sona erdirilmiş olsa da, işçi kıdem tazminatına hak kazanabilecektir. Bunların dışında uygulamada bazı durumlar vardır ki görüntü itibari ile işçinin istifası gibi görünmesine karşılık kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır.

İstifa Etmiş Olmasına Rağmen Kıdem Tazminatına Hak Kazanan İşçi Doğrudan Dava Açabilir Mi?

Kıdem tazminatı bir işçilik alacağı davası olup buna yönelik bir talepte bulunurken işçilik alacaklarına yönelik dava açmak gerekmektedir. Ancak işçi ve işveren arasındaki işçilik alacağı ve tazminatlara ilişkin ihtilafları dava açmaya gerek kalmadan çözmek amacıyla arabulucuya başvuru şartı getirilmiştir. Bu sebeple kıdem tazminatına hak kazanan işçi doğrudan dava açamaz. Dava açmanın öncesinde arabulucuya başvurması ve anlaşamama halinde dava açması gerekmektedir.

İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatına Yönelik İşçilik Alacağı Davasını Hangi Mahkemede Açmalıdır?

Türkiye’de iş hukuku davaları bu alanda ihtisaslaşmış iş mahkemelerince görülür. Bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatı yahut ödenmeyen ücretlerin tespit edileceği ve ödenmesinin talep edileceği görevli mahkeme İş Mahkemesi’dir.

İstifa eden işçinin kıdem ve diğer alacakları için açacağı davada yetkili mahkeme, davalının yani işverenin yerleşim yeri mahkemesi veya işin yapıldığı yer mahkemesidir. Birden fazla işveren varsa bunlardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılabilir.

İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatını Hangi Süreler İçinde İstemelidir?

Hukukumuzda kıdem tazminatı ve işçilik alacakları bakımından 5 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Kıdem tazminatı hakkı iş akdinin sonlandırıldığı tarihte doğmaktadır. Bu kapsamda istifa eden ve kıdem tazminatına hak kazanan işçi istifa ettiği tarihten itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde hak kazandığı kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarını talep edebilecektir.

İstifa Eden İşçi Hak Kazandığı Kıdem Tazminatını Avukat Aracılığıyla Talep Etmek Zorunda Mıdır?

İstifa ettiği veya işten çıkarıldığı fark etmeksizin kıdem tazminatına hak kazanan işçi buna yönelik açacağı işçilik alacağı davasını bizzat takip edebilir. Ancak işçilik alacağı davası bir avukat aracılığıyla takip edildiğinde işin arabuluculuk aşamasında sonlanma ihtimalinin daha yüksek olması ve kişinin hak ve menfaatlerinin daha iyi korunacağı göz önünde bulundurulduğunda davanın bir avukatla takip edilmesinde büyük fayda bulunmaktadır. Konuyla ilgili sorularınız ve hukuki yardım talepleriniz için bizlerle iletişime geçerek danışmaktan lütfen çekinmeyiniz.