Modern Kavimler Göçü

16.05.2022 / Tarih / Deneme

Roma’ya bunu yapan, bize ne yapmaz.

Günümüzde yaşadığımız ve politik gündemi de meşgul eden büyük insan hareketliliğine ve toplumda var olan bazı dini temelli ilkelerle olası ilişkilerine; kendime ait ve farklı bir bakış açısıyla yaklaşmaya çalışacağım.

İslam geleneğinde duymaya alışık olduğumuz bir söylem var;

"İslam Batı’ya hâkim olacak"

Yetiştiğim çevreden dolayı bu ve buna benzer idealleri dinleyerek büyüdüm diyebilirim. Genelde böyle konuların geçerliliğini arttırmak için pek de sahih olmayan hadisler kaynak gösterilir; hatta bazıları İslam kökenli bile değildir. Hikâyenin bir kısmı ehli kitap kökenli, kalanı da İslam terminolojisi ile harmanlanmış rivayetlerdir. Çok hâkim değilim ama tahminimce diğer dinlerde herhangi bir konunun finali, her dinin kendi lehine olacak şekilde farklılık gösteriyordur.

Mesela bunlardan birisi de 3. dünya savaşını nitelemek için üç ilahi din tarafından üretilmiş Melhame-i kübra, Armagedon, Har Megiddo ifadeleridir. Artık neresinden bakarsanız. Her din aynı olayı ayrı pencereden ele almış. 

İslam’ın Batı’ya hâkim olması şeklinde idealize edilmiş literatür için ilk akla gelen senaryo; İslam medeniyetinin Batı’yı yakalaması ve geçmesi, ekonomik askeri ve siyasi açıdan onlardan iyi duruma gelmesi şeklinde özetlenebilir. Bu biraz zor olacak gibi duruyor.

Bence farklı bir pencereden bakarsak daha olası bir alternatifi de olabilir.

Bunun için biraz tarihte geriye gitmek gerekiyor. 1700 yıl kadar.

"Yeni bir çağ başlangıcı"

Milattan sonra dördüncü yüz yılda Çin baskısına dayanamayan Hunlar, bir insan selini önüne katarak Batı’ya göç etmişler ve geçtikleri yerlerdeki kavimleri daha ileriye iterek Avrupa'da ve bütün Akdeniz havzasında büyük bir insan nüfusu oluşturmuşlardı. Buna yüzyıllar sonra Kavimler Göçü denecekti. Bugünkü Avrupa devletleri o dönemde ortaya çıktı. Tabi ki Roma gibi büyük bir imparatorluk da yok oluşa sürüklendi. Tüm bunların altında yatan sebepler sadece uzak Asya'daki askeri ve siyasi sorunlar değildi aslında. Aynı dönemde Kuzey Asya ve Avrupa’da bir mini buzul çağı yaşandı. Bu yaşanan iklim değişikliği sebebiyle insanlar aynı zamanda ciddi bir kıtlık sorunuyla da karşı karşıya geldiler. Netice olarak sıcak ve verimli kadim Akdeniz havasına sığındılar.

Bu anlatılanlar biraz tanıdık geldi değil mi?

Belki de dejavu gibi hissedebilirsiniz.

Bence öyle.

Yine Asya’da ve Kuzey Avrupa'daki siyasi ve askeri karışıklıklar, yine bir iklim değişikliği neticesinde kıtlık ve yine baskıdan kaçıyor gibi görünüp refah peşinden koşan sosyo-ekonomik ve kültürel olarak gelişmemiş insan seli. Şu an yaşadığımız dönemi gelecekte nasıl isimlendirecekler acaba? Ya da başlangıcını ne olarak sayacaklar? Belki iklim değişikliği, belki de Arap Baharı.

Hâkim olma ya da köklü değişikliğe sebep olma konusuna dönersek.

Buradaki mevzu bahis; büyük, gelişmiş, güçlü, medeni olan Roma devletini yıkanların, barbar ve istilacı çok da gelişmemiş toplumlar olmasıdır.

Çok büyük bir otoritenin yok olması bu. Öyle ki bundan iki bin yıl önce Roma döneminde toplumun geldiği refah seviyesine ben bugün bile erişmiş değilim. Önceki sene Pamukkale’ye (Hieropolis) gittiğimde antik dönemden beri hayatta kalmış ve hala kullanılan mermerden yapılmış sıcak su havuzuna pahalı olduğu için girememiştim. Demek ki kader olan sadece coğrafya değilmiş. Tabi ki kendimi merkeze almam çok küçük bir örneklem olacak. Ancak yaşadığım toplumun içinde en azından ortalama vatandaş olduğumdan şüphem yok. Bu yüzden kapsayıcı bir örnek olduğunu düşünüyorum.

Roma’ya bunu yapan, bize ne yapmaz.

Gelişmiş, olgunlaşmış rafine toplumlar ve sistemler, ilkel toplumlara göre kaosa, büyük değişimlere ve dengesizliklere karşı daha dayanıksızdır. Bunun sebebi ilkel topluluklar sahip olduğu yüksek insan kaynağı sayesinde verdiği zayiat hızlı şekilde tolere edebiliyor ve kayıp onun için yıkıcı olmuyor. Yani insanların özgül değeri düşük olduğu için kayıplar sistemi etkilemiyor ve sistem hızlı reaksiyon alarak kendine yeni çıkış yolu bulabiliyor.