Mpemba Etkisi

14.03.2023 / Çevre / Genel

Mpemba etkisi, çok soğuk ortamlarda havaya bırakılan "sıcak" suyun yere düşmeden "soğuk" sudan daha hızlı donması olayıdır.

Mpemba etkisi ismini, iddiayı tekrar gündeme getiren Tanzanyalı Erasto B. Mpemba'dan almaktadır. Mpemba, olayı ilk 1963'te lise öğrencisi iken sıcak dondurmanın donması sırasında fark etti ve 1969'da Dr. Denis G. Osborne ile bu sonuçları yayınladı.

Olay ilk başta termodinamik kanunlarına aykırı olarak gözükmekle birlikte bu konudaki uzmanların birçoğu Mpemba Etkisi'nin standart fizik kanunları ile açıklanabileceğine inanmaktadır. Deneyin yapılış şekline bağlı olarak birçok değişken bu olaya etki edebilir:

• Donmanın tanımı, yüzeyin buz tutması mı yoksa tüm hacminin katılaşması mı?
• Buharlaşma, donan kütle hacmini azaltmaktadır.
• Konveksiyon, ısı transferini hızlandırmaktadır.
• Don tutmasının sağladığı termal izolasyon.
• Kaynamış suda azalan çözülmüş gazların yarattığı etki.
• "Süper soğuma" ile soğuk su donmadan kalırken sıcak suyun donması.
• Sudaki kalsiyum karbonat ve magnezyum karbonat gibi çözünmüş maddelerin donmaya etkileri.