Osman Zeki Üngör Kimdir?

28.02.2021 / Biyografi / Kültür / Sanat

Cumhurbaşkanlığı Orkestrası’nın ilk şefi ve İstiklal Marşı’nın bestecisi olan Osman Zeki Üngör, ünlü bestecilerin de müzik yapıtlarını icra eden ilk Türk keman virtüözüdür.

Osman Zeki Üngör 1880 senesinde Üsküdar’da dünyaya gelmiştir. Dedesi Santuri Hilmi Bey, babası Şekerci Hacı Bekir Ailesi’nden Hüseyin Bey, annesi ise Santuri Hilmi Bey’in kızı Gülfem Hanım’dır. Santuri Hilmi Bey Fasl-ı Cedid’in kurucusudur. Fasl-ı Cedid ise Mızıka-yı Hümâyun içerisinde bulunan klasik Türk musikisi topluluğudur.

Osmanlı Dönemi’nde müzik, ordunun motivasyonunda önemli bir yere sahipti. Padişahlar için besteler yapılmış, marşlar çalınmıştır. Padişahların sefere çıkış ve dönüşlerinde Mehterhane-i Hümâyun tarafından çalınan marşlar düşmanın cesaretini kıran bir araç ve gücün simgesi olmuştur.

2. Mahmut tarafından Yeniçeri Ocağı kaldırıldıktan sonra, Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı Avrupa standartlarında bir ordu kurulur. Askeri bando takımı Mehterhane-i Hümâyun ise yeni kurulan bu orduya yapısı itibari ile uyum sağlayamaz. Bu sebeple donanım olarak orduya hitap eden Mızıka-yı Hümâyun isimli askeri bando kurulur. Mızıka-yı Hümâyun, 1957 yılında kurulan Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın temeli sayılmıştır.

7 yaşında dedesinin desteği ile keman çalmaya başlayan Osman Zeki Üngör, 11 yaşında Mızıka-yı Hümâyun’da orkestra üyesi olarak çalmaya başlar. 2. Abdülhamid’in yeteneğini keşfetmesi ile konser kemancısı olur. Fasl-ı Cedid’de baş kemancı olarak görev alır ve daha sonra binbaşı rütbesi alarak saray orkestra şefi olur. Mızıka-yı Hümâyun’un yaylı sazlar bölümünde ve İstanbul Muallim Mektebi’nde öğretmenlik yapar. Birinci Dünya Savaşı sırasında iki aylık Avrupa turnesine çıkar. Bu, Türk orkestrasının çıktığı ilk turnedir. Dönüşünde Saray Orkestrası Şefliği’ne atanır.

Cumhuriyet’in ilanından sonra kaldırılan Mızıka-yı Hümâyun’un yerine, Ankara Risayet-i Cumhur Musiki Heyeti’ni kurar. Ayrıca Musiki Muallim Mektebi’nin kurulmasında rol oynar. Musiki Muallim Mektebi 1924 senesinde ortaokula müzik öğretmeni yetiştirmek için kurulmuştur.

1921 senesinde ulusal marş güftesi seçilen Mehmet Akif Ersoy’un şiiri İstiklal Marşı için 1922 senesinde beste yarışması düzenlenir. İstiklal Marşı’nın o coşkulu bestesinin çıkış hikayesi ise Osman Zeki Üngör’ün evinde başlar. Arkadaşı İhsan Bey, Osman Zeki Üngör’e, ordularımızın İzmir’e girdiği haberini verir. Piyanonun başına geçer ve içinden gelen ezgileri notaya döker. İhsan Bey’den de zaferi anlatmasını ister ve coşku ile İstiklal Marşı’nın muhteşem bestesi ortaya çıkar.

Yarışma kurulu birinci beste olarak Ali Rıfat Bey’in alaturka eserini seçer. Osman Zeki Üngör’ün bestesi beşinci olmuştur. 1930 senesinde Maarif Bakanlığı kararı ile İstiklâl Marşı, Osman Zeki Üngör’ün bestesi ile seslendirilir. Devletin resmi marşı olur.

1934 senesinde sağlık problemleri nedeni ile emekliye ayrılır. 28 Şubat 1958 yılında ise Moda’daki evinde vefat eder. Mehmet Akif Ersoy’un cenazesinde olduğu gibi Osman Zeki Üngör’ün cenazesinde de özel izinle İstiklal Marşı çalınmıştır.