Osmanlı Devleti'nde Basın Yayın

22.06.2020 / Kültür / Sanat / Tarih

Osmanlı Devleti’nde basın yayın hareketleri, Lale Devri’nde gelen ilk matbaa ile başlamıştır. İlk gazete ise 1795 tarihinde çıkarılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde ilk çıkarılan gazete Bulletin des Nouvelles adında bir Fransız gazetesidir. Bu gazete 1795 yılında basılmıştır. Fransa’nın kendi faaliyetlerini Osmanlı Devleti içerisinde yaymak (propaganda yapmak) amacı ile çıkartılmıştır.

Sadece Mısır için çıkarılan ve Mısır’ın resmi vilayet gazetesi olan Vakayı Muriyye gazetesi, Mısır’da çıkartılan kuralları Mısır halkına ulaştırmak için 1828 yılında Mehmet Ali Paşa tarafından çıkarılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde tüm ulusu ilgilendiren ilk resmi gazetesi ise 1831 yılında çıkartılan Takvim-i Vekayı olmuştur. II. Mahmut tarafından çıkartılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Fransızca olarak çıkarılan resmi gazetenin adı ise Le Moniteur Ottoman’dır. Bu gazete 1831 yılında basılmıştır. Ayrıca İngilizler tarafından çıkartılan Ceride-i Havadis gazetesi, William Churchill tarafından 1840 tarihinde çıkarılmıştır.

1850 yılında Osmanlı Devleti’nde çıkartılan ilk dergi Vakayı Tıbbiye adında bir tıp dergisidir.

Osmanlı Devleti’nin ilk özel gazetesi olan Tercüman-ı Ahval gazetesinin başında Agâh Efendi ve Şinasi yer almıştır. Bu gazete 1860 yılında basılmıştır.

1862 yılında çıkartılan Tasvir-i Afkar gazetesinde önce Şinasi ardından da Namık Kemal etkili olmuştur. İstanbul’un sorunları yazılmıştır. Ayrıca kadınların okutulması gibi haklara da yer verilmiştir.

1960 tarihinde Mecbua-i Fünun, 1962 yılında Mirat ve 1964 yılında Mecbua-i Askeriye adında dergiler de Osmanlı Devleti döneminde basılmış dergilerdir.

1867 yılında çıkartılan Muhbir gazetesini Ali Suavi çıkarmıştır. Bu gazete de Giritli Müslümanlara yardım kampanyası başlatıldı. 1871 yılında çıkartılan İbret gazetesi ise Namık Kemal’in gazetesidir. “Vatan Yahut Silistre” adlı oyundan sonra kapatılmıştır.

1870 yılında Diyojen dergisi, Ermeni Teodor Kasap tarafından çıkartılan ilk Türkçe mizah dergisidir.

Ahmet Mithat Efendi tarafından 1878 yılında çıkartılan Tercüman-ı Hakikat gazetesi ile insanlara gazete okuma alışkanlığı getirilmiştir. Tercüman-ı Şark gazetesi ise Şemsettin Sami tarafından 1878 yılında çıkartılmıştır.

1908 yılında çıkartılan Tanin gazetesi, Hüseyin Cahit Efendi tarafından çıkarılmıştır. İttihatçıların gazetesidir. Yine 1908 yılında çıkartılan Volkan gazetesi hem 31 Mart olayını desteklemiştir, hem de ittihatçıların gazetesinin karşısında durmuştur. Derviş Vahdati tarafından çıkarılmıştır.

Osmanlı Devleti’nde Çıkartılan Kadın Dergi ve Gazeteleri

İlk defa kadın haklarından ve kadınların sorunlarından bahseden Terakki gazetesi 1868 yılında basılmıştır.

Terakki Muhadderat isimli Osmanlı Devleti gazetesi ise kadınlar için çıkartılan önemli bir gazetedir. 1869 yılında çıkartılan gazete “Kadınların Yükselişi” anlamına gelmektedir.

1886 yılında basılan Şükufezâr gazetesinin tüm yazarları kadınlardan oluşmaktaydı. Gazetenin adı “Çiçek Bahçesi” anlamına gelir.

1887 yılında çıkartılan Mürüvvet gazetesi ise Osmanlı Devleti’nde yaşayan kadınların dünya kadınlarından haberdar olmaları için basılan gazetedir.

1889 yılında çıkartılan Parça Bohçası isimli gazete ise kadınlara ev işlerinden bahseder. Kadınlara yemek tarifleri ve ev düzeni ile ilgili tavsiyeler verilmiştir.

1895 yılında çıkartılan Hanımlara Mahsus Gazete isimli gazete ise özellikle kadınların iş hayatına ve siyasete atılmaları konusunda yazılar kaleme almıştır.

Halide Edip Adıvar tarafından 1895 yılında çıkartılan Demet gazetesi ise Osmanlı Devleti’nde yaşayan kadınların diğer ülke kadınlarından geri olmadığını ve her işi başarabileceklerini yazmıştır.

İlk renkli yayın yapan kadın gazetesi ise 1908 yılında çıkartılan Mehasin gazetesidir. Yine 1908 yılında çıkartılan Kadın gazetesinin en önemli yazarı ilk Türk kadın yazar olan Fatma Aliye ve Emine Semiye, yazarlık yaptı.

1913 yılında çıkartılan Kadınların Dünyası isimli gazete ise kadın hakları ile çalışma hayatını kaleme almıştır. İsmet Hakkı yazarlık yapmıştır.

1914 yılında I. Dünya Savaşı yıllarında Seyyale adında bir kadın gazetesi daha çıkartılmıştır.

Kaynakça: Benim Hocam Yayınları