Öykü Yazmak - 2 / Kişi Oluşturmak

10.06.2021 / Eğitim

Tıpkı gerçek hayattaki gibi, öykülerde de kahramanlar, figüranlar, iyi ve kötü karakterler bulunur.

Anlatmaya değer bir şeyler buldunuz. Ne yazacağınızı ve nasıl yazacağınızı da belirlediniz. Öykünüzle ilgili birtakım temel kısımları ihtiva eden notlarınızı önünüze koydunuz ve oturup yazmaya başladınız. Öykünün geçtiği zamanı ve mekânı güzelce tasvir ettiniz. Böylece üç beş sayfa ilerlediniz. Ve nihayet kara kara düşünmeniz gereken bir noktaya geldiniz: “Kişi oluşturmak”

Öykü kişisi oluşturmak oldukça geniş bir düşünme alanını ihtiva eder. Çünkü öykü kahramanlarınızı insan karakterlerden oluşturabileceğiniz gibi, kuru bir dal parçası, sevimsiz bir kurbağa ya da irikıyım bir fil olarak da belirleyebilirsiniz.

Ne yazarsak yazalım önce zihnimizde tasarlamamız öğütlenir; ama bu matematiksel bir işlem önceliği gibi gerçekleşmez. Düşünürüz, yazarız, durup tekrar düşünür, yine yazar ve bazen de tüm düşündüklerimizi ve yazdıklarımızı bozup yeni bir öyküye yelken açarız.

Her hâlükârda olayı, örgüyü ve karakterleri içimizde yaşayabildiğimiz ölçüde iyi bir şeyler ortaya koyabiliriz. Bu bir tür canlandırma eylemi gibidir. Bu açıdan karakterlerin oluşum sürecini eskiz çalışmalarına da benzetebiliriz.

Öykü kişilerini belirlerken, birden fazla öykü kişisi varsa; odakta kimin olacağı (asıl kişinin seçimi) ile olayın kimin gözünden anlatılacağı gibi önemli problemlerle de yüzleşeceksiniz. Böyle durumlarda kendinize “ben hangisi olmak isterim” tarzında bir soru yöneltebilirsiniz. Bunu, olayınıza uygun bir sözcü seçme işlemi olarak görebilirsiniz. En sevdiğiniz, en yakın bulduğunuz karakteri öne çıkarabilir ya da aslında sizin tam zıttınız olan stratejik bir karakter de seçebilirsiniz.

Genel olarak öykü karakterlerinde şu unsurları arayabiliriz:

• Fiziksel özellikleri detaylı bir şekilde tasvir edilerek ete ve kemiğe büründürülmüş karakterler
• Acılarıyla, arzularıyla, sıkıntılarıyla, konuşmalarıyla, çatışmalarıyla, kendine özgü konuşmalarıyla, hali-tavrı ve duygularıyla okuyucuyu kendisine inandıran gerçekçi karakterler
• Okuyucuda derin izler bırakan ve yazarı ölse bile yaşamaya devam edebilen karakterler
• Öyküdeki mekân ve olaylara uyumlu karakterler
• Basmakalıp tasvirlerden ve klişelerden uzak özgün karakterler
• Eylemlerinin nedenleri derin bir şekilde belirlenmiş aykırı karakterler
• Toplumsal problemlerin detaylı gözlemine dayalı oluşturulan kilit karakterler
• Öykü kahramanlarının ön plana çıkmasına yardım eden yan karakterler

Öykünüzün etki uyandırması yalnızca doğru karakter seçimi ile mümkün olmayacaktır. Onları konumlandırdığınız çevre de onların kimliklerini etkileyen ve güçlendiren bir etkiye sahiptir. Çevreyi tasvir ederken karakteri besleyecek ayrıntıları gözlemleyebilmeli ve eserinizi güçlü bir şekilde donatabilmelisiniz.

*Bu yazı dizisi alıntılar, notlar ve derlemelerden oluşmaktadır.