Soya Alerjisi

14.07.2022 / Yiyecek / İçecek / Sağlık

Baklagiller ailesinin bir üyesi olan soya, bebek mamalarında ve diğer birçok işlenmiş gıdada kullanılabilen bir bileşendir.

Küçük çocuklarda soya en yaygın gıda alerjenlerinden biridir. Tipik olarak, alerjik reaksiyonlar ilk olarak 3 yaşın altındaki bebeklerde ve küçük çocuklarda ortaya çıkar ve çoğu çocukluk döneminde iyileşir.

Soya alerjisi soya fasulyesinde bulunan proteinlerin bir ya da daha fazlasına karşı alerjik reaksiyon göstermeniz anlamına gelmektedir. Soya fasulyesi bir baklagildir. Soya fasulyesinden yemeklerde kullanılmak üzere protein, nişasta, yağ ve lifler (fiber) elde edilmektedir.

Soya alerjisinde genelde iğne testi ve kan testi (IgE – antikorları) soyayı alerjen madde olarak gösterir. Ancak bu gibi testlerde soya size dokunmuyorsa bile soyaya karşı duyarlı olduğunuz sonucu çıkar. Bunun nedeni diğer baklagiller ya da huş ağacı poleni ile çapraz duyarlılaşma olmasıdır. Huş ağacı poleni alerjisi olan bazı kişiler işlenmiş yiyeceklerde bulunan soyayı tolere edebildiklerini ancak soya içeceği ve soya yoğurdu gibi soğuk soya ürünlerine karşı reaksiyon gösterdiklerini görürler.

Soya Alerjisinin Belirtileri?

• Kusma,
• Karın krampları,
• Hazımsızlık,
• İshal,
• Hırıltı,
• Nefes darlığı, nefes almada zorluk,
• Tekrarlayan öksürük,
• Boğazda gerginlik, ses kısıklığı,
• Zayıf nabız,
• Deride soluk veya mavi renk,
• Kurdeşen,
• Şişlik, dili ve/veya dudakları etkileyebilir,
• Baş dönmesi,
• Bilinç bulanıklığı, konfüzyon.

Nadiren, soya alerjisi, anafilaksiye neden olur , bu potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir reaksiyondur ve nefes almayı olumsuz etkiler, kan basıncında ani bir düşüşe neden olur ve vücudu şoka sokabilir. Anafilakside ilk basamak tedavi adrenalin oto-enjektör uygulamasıdır.

Soya Proteini Nerelerde Bulunur?

Soya proteininin zengin besleyici içeriği ve birçok fonksiyonel özellikleri olduğu için birçok farklı yiyecekte katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Örneğin hamburger, balık köftesi, pizza, ekmek ve diğer unlu mamüllerde soya proteinleri bulunabilir. Çölyak ve süt alerjisi olanlar için soyadan elde edilmiş bir çok takviye ürünleri bulunmaktadır. Bunun nedeni soya proteinlerinin süt proteinlerinin ve glutenin yerine iyi bir alternatif (teknik olarak ve besin değeri açısından) olmasıdır. Soya aynı zamanda soya sosu, miso, tofu ve tempe için kullanılan ana maddedir.

Soya Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Diğer besin alerjilerinde olduğu gibi, soya alerjisini yönetmenin en iyi yolu soya içeren ürünleri tüketmekten kaçınmaktır.

Soya veya soya türevleri, bazı bebek mamalarında, konserve et sularında, çorbalarda, konserve ton balıklarında, işlenmiş etlerde ve sosisli sandviçlerde, enerji barlarında, unlu mamüllerde ve diğer birçok işlenmiş besinde bulunur. Soya ayrıca Asya mutfağında yaygın bir bileşendir ve bazen tavuk kanadı, az yağlı fıstık ezmesi, fındık ezmesi ve hatta votkada bulunur. Soya alerjisi olan kişiler soya sütü, soya yoğurdu veya dondurma, edamame, miso, tempeh ve tofu tüketmemelidir.

Soyaya alerjisi olan çoğu kişi, yüksek oranda rafine edilmiş soya fasulyesi yağını güvenle tüketebilir. Ayrıca, çapraz temas riski nedeniyle her tür yağda kızartılmış yiyecekleri yerken dikkatli olun: Soya içeren bir yiyecek yağda kızartılırsa, bu yağ belirli soya proteinlerini emer; soya içermeyen farklı bir yiyecek aynı yağda kızartılırsa, tüketilmesi alerjik reaksiyonu tetikleyebilir. Soya alerjisi olan kişiler, genellikle soya fasulyesinden elde edilen soya lesitini içeren yiyecekleri yiyebilirler. Soya alerjisi olan kişilerin, soya yağı ve soya lesitini tüketim kararını mutlaka alerji uzmanına danışarak vermesi gerekir. 

Soya alerjisinin meydana gelmesini önlemenin tek yolu soya proteinleri içeren gıdaları kullanmamaktır. Sadece soğuk soya içeceğine ve yoğurduna reaksiyon gösterdiklerini tecrübe eden kişilerin genel olarak karışık ürünlerde bulunan soya maddesine dikkat etmeleri gerekmez. Bunun nedeni soya içeren birçok unlu mamüllerin, et ürünlerinin v.s ısıtılmış olmasıdır.

Soya Alerjisi Olan Kişiler Ne Yiyebilirler?

Soya proteinleri süt, yumurta, et, balık, kabuklu deniz ürünleri, meyve, fındık, sıvı yağ veya sebze gibi saf ürünlerde bulunmaz. Ancak soya alerjisi olan bazı kişiler bezelye, fasulye, mercimek ve yer fıstığı gibi diğer baklagillere tepki gösterirler ve bunlardan uzak durmaları gerekir. Şekerlemelerde ve atıştırmalıklarda soya proteini nadir kullanılır.

Norveç’e özgü gıdalara nispeten vejetaryen yemeklerde, yabancı ülkelere özgü yemeklerde ve sağlık gıda ürünlerinde soya proteini daha çok bulunur. Soya proteini giderek daha fazla üründe kullanıldığı için içerik listesini dikkatlice okumanız önem taşımaktadır. Etiketleme yönetmeliklere göre soya eklenen tüm ürünlerde bu açıkça belirtilmiş olacaktır

Soya Alerjisi Risk Faktörleri?

Bazı etkenler soya alerjisi geliştirme riskini artırabilir. Bu faktörler:

Aile:

Ailenizde saman nezlesi, astım, kurdeşen veya egzama gibi alerjiler yaygınsa, soya ve diğer besinlere karşı alerji geliştirme riskiniz artar.

Yaş:

Soya alerjisi en çok çocuklarda özellikle de küçük çocuklarda ve bebeklerde görülür.

Diğer alerjiler: Bazı durumlarda buğday, baklagiller, süt veya diğer yiyeceklere karşı alerjisi olan kişiler soyaya karşı da alerjik reaksiyon gösterebilir.

Çocuklarda Soya Alerjilerini Yönetmek:

Diğer besin alerjisi belirtileri gibi soya alerjisi reaksiyonları, çocuklarda ebeveynleri yanında olmadığında gelişebileceğinden, ebeveynlerin çocuklarının okulunu veya ev dışında zaman geçirdikleri yazılı bir acil durum eylem planının bulunduğundan emin olmaları gerekir. Çocuğunuza adrenalin oto-enjektör reçete edilmişse, sizin ve çocuğunuzdan sorumlu kişilerin onu nasıl kullanacağını bildiğinden emin olun.