Türkiye'de Milletvekilliği Şartları

26.03.2020 / Genel

Türkiye’de milletvekili seçilme yaşı 2006 değişikliği ile 30 yaştan 25 yaşa düşürüldü. Ardından 2017 değişikliği ile 18 yaş oldu.

TBMM içerisinde güncel olarak 600 milletvekili yer almaktadır. Bir kimsenin milletvekili olabilmesi için aşağıdaki maddeleri taşıyor olması gerekmektedir.

• Türk vatandaşı olmalı
• 18 yaşını doldurmuş olmalı
• En az ilkokul mezunu olmalı
• Kamu hizmetinden yasaklı olmamalı
• Askerlikle ilişiği olmamalı
• Kısıtlı olmamak
• Taksirlik suçlar hariç olmak üzere toplam 1 yıl ve üzeri ya da ağır hapis cezası almış olmamalı
• Anayasa’nın 76. Maddesinde yer alan sayılı suçları işlememiş olmalı

Anayasa’nın 76 maddesinde yer alan sayılı suçlar; zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suç işleme, kaçakçılık, resmi ihalelere ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar affa uğramış olsalar bile millet vekili seçilemezler.

Fakat buradaki af durumu özel afları kapsamaktadır. Yani genel bir af durumunda milletvekili olabilirler. Genel af mahkûmiyeti tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırır.

2017 yılı öncesinde milletvekili olabilmek için bireylerin askerlik görevlerini yerine getirmiş olmaları gerekiyordu. Zaten seçilme yaşı da 25 idi. Fakat bu durum 2017 yılında seçilme yaşının 18’e düşürülmesinden dolayı “askerlikle iliği olmamak” olarak değiştirilmiştir. Bu maddenin değiştirilmesi sonucu askerliğini tecil ettiren kişilerin de milletvekili olma yolu açılmış oldu.

Bir milletvekili seçimleri kazandığı anda “Milletvekili” sıfatını hemen alamaz. Bu sıfatı alması için İl Seçim Kurulu tarafından milletvekili seçildiğine ilişkin tutanağın düzenlenmesi ve kendisine taktim edilmesi gerekiyor. Yani mazbatasını aldığı an “Milletvekili” sıfatını taşımaya başlıyor.

Görevlerinden Çekilmedikçe Kimler Milletvekili Olamaz

• Hâkim ve savcılar
• Yüksek yargı organları
• TSK mensupları
• İşçi hariç kamu görevlisi
• Memur
• Yükseköğretim elemanları
• Belediye meclis üyeleri
• İl genel meclis üyeleri
• Radyo ve televizyon üst kurul üyeleri

Hâkim ve savcılar, yüksek yargı organları ve TSK mensupları, aday oldukları süre içerisinde eğer seçilemezler eski görevlerine geri dönemezler.

Milletvekilliğinin Düşmesi

2010 yılı Anayasa değişikliği ile partisinin kapatılmasına beyan veya eylemleri ile sebep olma hâli milletvekilliği düşürmen bir hâl olmaktan çıkarılmıştır.

Bu değişiklik sonrasında milletvekilliği düşüren 4 madde kalmıştır.

• İstifa: TBMM onayı sonrasında istifa kabul edilir. Parlamento’nun açık oylaması kararı ile onaylanır. Onaylanması için basit çoğunluğa ihtiyaç duyulur.
• Bağdaşmayan Görevde Israr: TBMM onayı sonrasında milletvekilliği düşürülür. Parlamento’nun gizli oylaması kararı ile onaylanır. Onaylanması için basit çoğunluğa ihtiyaç duyulur.
• 1 Ay İçerisinde İzinsiz veya Özürsüz 5 Birleşime Katılmama: TBMM onayı sonrasında milletvekilliği düşürülür. Parlamento’nun açık oylaması kararı ile onaylanır. Onaylanması için nitelikli çoğunluğa ihtiyaç duyulur.
• Kesin Hüküm Giyme ya da Kısıtlanma: Kesinleşmiş mahkeme kararı TBMM Genel Kurulu’na bildirildiği anda milletvekilliği kendiliğinden düşecektir.

Kesin hüküm giyerek milletvekilliğinin düşmesi durumunda kişinin itiraz etme hakkı yoktur. Diğer sebeplerden dolayı milletvekilliği düşürülen kişi ya da bir başka milletvekili 7 gün içerisinde Anayasa Mahkemesi’ne itiraz edebilir. AYM bu itirazı 15 gün içerisinde karara bağlamalıdır.

Kaynak: A Kadro Yayınları