Tek Amerikalı Satranç Şampiyonu: Fischer

10.01.2021 / Spor / Biyografi

1972-1975 yılları arasında unvanını taşıyan ve dünyanın en iyi satranç ustalarından sayılan Bobby Fischer, 1943 yılında Chicago’da, Rusya’dan Amerika’ya göçmüş Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi.

6 yaşından itibaren satranç oynamaya başlayan küçük dahi bu oyunu hayatının merkezine alarak henüz 13 yaşındayken Amerika Gençler Şampiyonu oldu ve bu başarıyı elde eden en genç satranç oyuncusu olarak tarihe geçti. 14 ve 15 yaşında da aynı başarıyı sürdüren Fischer, 1958 yılında tarihin en genç büyükustası (grandmaster) olarak anılmaya başlandı.

1972 yılında henüz 29 yaşındayken, İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te Sovyet Dünya Şampiyonu Boris Spassky’i yenerek, satrançta 35 senelik Rus hakimiyetine son veren deha, soğuk savaşın sürdüğü bu yıllarda dünyada büyük yankı uyandırdı.

Karakteristik olarak oldukça huysuz olduğu söylenen satranç ustası, yer yer koltuğun kalitesi ya da gazetecilerin maç sırasında çıkardığı sesler gibi küçük ayrıntılara takılmasıyla hafızalara kazınırken, aynı zamanda Amerika’da ve dünyada standart olarak kabul edilen satranç kurallarına ve popülaritesine oranla satranca ayrılan bütçenin yetersizliğine de karşı gelerek çeşitli atılımlar yapıp, keskin prensiplere sahip olduğunu kanıtlayan bir hırsa sahipti.

1975 yılına gelindiğinde de unvan maçı için Anatoly Karpov ile karşılaşması gereken Fischer, Uluslararası Satranç Federasyonu (FIDE) ile müsabaka öncesi bazı şartların değişmesi gerektiğini hususunda görüştü fakat herhangi bir karşılık alamayınca kasten maça çıkmayı reddetti. Bunun üzerine FIDE, Anatoly Karpov’u hükmen galip sayarak unvanı devretti ve dahi oyuncu bu olayın ardından kayıplara karıştı.

1992 yılına gelindiğinde BM’nin Yugoslavya’ya uyguladığı ambargoyu hiçe sayarak burada satranç turnuvasına katılan tarihin en gizemli satranç şampiyonu, kendisine ABD hükümeti tarafından gönderilen karşılaşmalara katılmama resmi talebini de üzerine tükürüp atmış ve 20 yıl sonra karşılaştığı Boris Spassky’i de tekrar yenerek büyük bir ödülün sahibi olmuştur. Fakat aynı zamanda bu tarihten itibaren ‘kanun kaçağı’ olarak kara listeye alınmıştır.

1992 yılından bu yana çok çileli bir hayat geçiren, birden fazla ülkede satrançsever dostlarının himayesi altında bir firari hayatı yaşamak zorunda kalan ve sığınacak bir ülke arayan Fischer, en son Japonya’dan Filipinler’e yapacağı bir uçuş sırasında Japon yetkililer tarafından yakalanarak tutuklandı ve 12 yıllık kaçak hayatı son bulmuş oldu. Kendisine ait olan ancak suçlamalar yüzünden ABD Büyükelçiliği tarafından iptal edilmiş geçersiz bir pasaporta sahip olduğu için Japonya’da 9 ay boyunca hapis yatan ünlü satranç ustası için İzlanda devreye girdi ve ona Mart 2005 tarihinde resmen vatandaşlık verdi.

Anne tarafından Yahudi olmasına rağmen, Amerika ve İsrail hakkında eleştirel sözler sarf eden Fischer, bir radyo yayını sırasında “ne güzel bir haber bu!” ifadesiyle 11 Eylül saldırıları ile ilgili şunları söyledi:

Ben bu saldırıyı alkışlıyorum. Amerika ve İsrail yıllardır Filistinlileri öldürüyorlar, soyuyorlar ama bunlar kimsenin umurunda değil. Şimdi işler tersine dönüyor. Amerika ve İsrail yeryüzünden silinmeli!

Küçük yaşlardan beri "yapmak istediğim tek şey satranç oynamak" diyerek hayatını buna adadığını sıkça vurgulayan, ABD'de doğmasına rağmen bir ambargoyu deldiği için vatandaşlıktan çıkarılan ve 17 Ocak 2018 tarihinde bir İzlandalı olarak hayata gözlerini yuman Bobby Fischer, "Fischer Humması" olarak adlandırılan akıl almaz galibiyetlere sahip bir satranç ustasıydı.

Oyunlarında kullandığı olağandışı taktikler ve hamlelerin ötesinde, 1996 yılında ortaya attığı "Fischer Satrancı" ile de akıllara kazınan dâhi, piyonların arkasında bulunan taşların kuraya göre rastgele bir şekilde yerleştirilmesi gerektiğini ve bu şekilde açılış teorilerinin rafa kalkarak oyuncunun yeteneğinin daha iyi anlaşabileceğini savundu.

Netflix’in The Queen’s Gambit mini dizisindeki hayali karakter Beth Harmon’a da bazı açılardan ilham olan, tam adıyla Robert James Bobby Fischer’ı daha iyi tanımak için, HBO tarafından yayınlanan ve yüksek reytingi olan “Bobby Fischer Against the World” (Bobby Fischer Dünyaya Karşı) isimli belgesel filmi izleyebilirsiniz. Fragmanını altta sunuyoruz.