Erkek Tipi Saç Dökülmesi Nedir?

27.12.2020 / Sağlık

“Erkek tipi saç dökülmesi ya da kellik nedir, neden oluşur, önlenebilir mi?” sorularının cevaplarını bu yazımızdan öğrenebilirsiniz.

Erkek tipi kellik olarak nitelendirilen genetik saç dökülmesi, tıp literatüründe androgenetik alopesi olarak geçer. Saçların görseldeki Norwood ölçeğine göre adım adım, önce temporal bölgede minyatürleşme ve açılması, sonrasında frontal saç çizgisinin minyatürleşerek geriye gitmesi ve akabinde vertex adı verilen tepe bölgesinin açılmasıyla kendini gösterir.

Erkek tipi saç dökülmesi, Norwood ölçeğindeki tiplere göre ilerleyebileceği gibi genel seyrelme ve incelme olarak tarif edilen “diffuse thining” şeklinde de yaşanabilir. Genetik saç dökülmesinin %96 gibi bir oranla Norwood ölçeğine göre ilerlediği saptanmıştır.

Toplumumuzda erkek tipi kelliğe dair bilgiler sınırlıdır ve büyük bir bilgi kirliliği görülmektedir. Erkek tipi kelliğin yaşanmasının jöle kullanımıyla alakalı olduğu ve bıttım sabunuyla durdurulabileceği gibi yanlış algılar toplumumuzun kültürüne işlemiştir. Oysa erkek tipi kelliğin en büyük sorumlusu, genetikten gelen ve günlük olarak salgılanan dihidrotestosteron (DHT hormonu) ve androjendir.

Testosteron 5 alfa redüktaz enzimleriyle dihidrotestosterona dönüşür ve erkek tipi saç dökülmesi ortaya çıkar. DHT hormonu önce saçları minyatürleştirir ve sonrasında da androjen iş birliğiyle dökülmesine neden olur. Fakat bu hormon sadece saç dökülmesinde rol oynamaz; faydalı görevleri de mevcuttur. Vücudumuzda erkeklerin sekonder cinsiyet özelliklerinin oluşmasında da etkilidir. Sekonder cinsiyet özellikleri; epifizlere bağlı boy uzaması, ses tonunun kalınlaşması, sakal ve vücut kıllarının çıkması biçiminde sıralanabilir.

Erkek tipi kelliğin yaşı yoktur. Saçlarda stabil, agresif ve şok dökülmeler her an yaşanabilir. Agresif dökülmeyi Norwood ölçeğindeki 1-2 evreyi 1-2 sene gibi kısa bir zamanda geçirmek olarak tanımlayabiliriz fakat DHT hormonu en çok 18-29 yaşları arasında salgılanır. Bundan da 30'lu yaşlar itibariyle agresif saç dökülmesi riskinin azaldığı çıkarımına varabiliriz. Ek olarak, DHT ve androjen, öndeki saçlara daha duyarlı olduğundan temporal ve frontal bölgedeki kayıplar daha hızlı gerçekleşebilir ve bunları önlemek daha zor olabilir.

Erkek tipi saç dökülmesini tedavi etmenin mentalitesinde var olan saçları koruyarak saç kaybını ertelemek yatar. Bu, testosteronu DHT'ye dönüştüren enzimleri oral anti androjenlerle bloke ederek mümkün olabilir. Finasterid isimli etken maddeye sahip ilaçlar aslen prostat tedavisinde kullanılmasına rağmen erkek tipi kelliği durdurduğuna dair FDA onayına sahiptir. Bir medikal ürünün FDA onayı alması o ürünün tedavide efektif olduğunun en büyük kanıtıdır.

Finasterid etken maddesi içeren ilaçlar, DHT Tip 2 enzimini inhibe ederek saç dökülmesini dolaylı yoldan engeller ancak DHT ön bölgede daha etkin olduğundan ön bölgede etkisi kimi zaman yetersiz kalabilir. Ön bölge için deneyimli kullanıcılar, dutasterid içeren ilaçları tavsiye etmektedir fakat dutasteridin yan etkileri çok daha fazladır ve henüz FDA onaylı değildir. DHT sekonder cinsiyet özelliklerinin oluşmasına da katkı sağladığından, gelişim süreci tamamlanmamış bireylere oral anti androjen tedavisi henüz önerilmez.

Erkek tipi kelliğe çözüm olarak sunulan diğer bir madde de minoxidildir. Minoxidil etken maddeli ilaçlar, hipertansiyon tedavisinde kullanılan oral bir ilaç olarak raflardayken yan etkilerinde minyatür saçları kuvvetlendirerek saç çıkardığı gözlemlenmiştir ve sonrasında erkek tipi kellik tedavisinde kullanılmak üzere geliştirilen topikal bir ürün halini almıştır. Aynı zamanda FDA onaylıdır.

Minoxidil maddesi, minyatür saçları kuvvetlendirir fakat çalışma mekanizması halen tam anlamıyla kavranamamıştır. Minoxidil ilk bir ay zayıf saçları dökerek akabinde yerine daha güçlülerini çıkartır. Minyatür saçları güçlendirmesi ve saç çıkışına katkı sağlamasına rağmen düzenli kullanımı bırakıldığında kazandırdığı saçları da dökecektir.