Hukukun Tali Kaynakları

13.09.2021 / Eğitim / Genel

Tali kaynaklar ikinci derece kaynaklardır. Tali kaynakların bağlayıcılığı yoktur. Hakimler yargılamada tali kaynaklara da başvurabilir.

Medeni Kanun’a göre “Kanunda uygulanabilir bir hüküm yoksa hâkim, örf ve âdet hukukuna göre bu da yoksa kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir.” Hâkim, karar verirken bilimsel görüşlerden ve yargı kararlarından yararlanır. Yani hâkim isterse yardımcı kaynaklardan da yararlanabilir. Ancak asıl bağlayıcı olan yazılı ve yazısız kaynaklardır.

Bilimsel Görüşler (Doktrin-Öğreti)

Bilimsel görüşler, hukukla uğraşan bilim insanlarının hukuki meseleler ve yürürlükteki hukuki metinlerin anlaşılması hakkında açıklamış oldukları bilimsel görüş ve kanaatlerini ifade eder. Hukuk bilginleri üzerinde çalıştıkları hukuki konuları derinlemesine ele alıp bilimsel çalışma metotları doğrultusunda görüş ve kanaat geliştirirler. Böylece hukuk kurallarını günün gerektirdiği koşullara göre değerlendirip yorumlamaya çalışırlar. Bu nedenle hâkimler ve kanun koyucular zaman zaman hukuk bilginlerinin görüşlerine başvurabilirler.

Hâkimler görmekte oldukları davalarda anlaşmazlıkları çözümlerken, kanun koyucular yeni bir kanun yaparken bu kaynaklara mutlaka başvurmak zorunda değillerdir. Ancak dilerlerse başvurabilirler.

Yargı Kararları (İçtihatlar)

Mahkemelerin vermiş olduğu kararlar, hâkimlerin bir uyuşmazlığın çözümlenmesinde başvurabileceği yardımcı kaynaklardır. Yargı kararları bağlayıcı değildir. Hâkim hukuki bir sorunun çözümünde asli kaynaklara başvurduğunda sorunu çözemezse benzer konularda daha önce verilmiş yargı kararlarından yararlanabilir.

İçtihadı Birleştirme Kararı

Bir yüksek mahkemenin (örneğin Yargıtayın) dairelerinden birinin yerleşmiş kararından dönmek istemesi, çeşitli dairelerin (genel kurulların veya dairelerle genel kurulların) birbirlerine aykırı karar vermesi, aynı dairenin benzer konuda çelişik kararlarının bulunması ve yasada belirtilen diğer nedenlerin varlığı hâlinde içtihatlar birleştirilir. Bir konuda daha önce verilmiş içtihadı birleştirme kararı var ise, hâkim o konuda içtihadı birleştirme kararına aykırı karar veremeyeceği gibi, kararını verirken o içtihadı birleştirme kararı doğrultusunda karar vermek zorundadır.