Avrupa Birliği'nin Kullandığı NACE Kodları

16.10.2024 / Eğitim

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde ekonomik faaliyetlerin izlenmesi, analiz edilmesi ve düzenlenmesi amacıyla kullanılan temel sınıflandırma sistemi NACE (Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne) kodlarıdır.

Bu sistem, ekonomik faaliyetlerin ortak bir dil üzerinden tanımlanmasını sağlar ve hem istatistiksel hem de düzenleyici amaçlarla kullanılır. NACE kodları, ekonomik faaliyetlerin sektörler arası ayrımını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda iş dünyası, kamu politikaları ve Avrupa Birliği'nin ekonomik politikaları için önemli bir araçtır.

NACE Kodlarının Tanımı

NACE kodları, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırılmasını sağlayan bir sistemdir. Avrupa Birliği'ne üye ülkeler tarafından kullanılan NACE kodları, ekonomik etkinliklerin standart bir biçimde kategorize edilmesi ve raporlanması için geliştirilmiştir.

NACE kod sistemi, 6 basamaklı bir kodlama sistemiyle çalışır ve ekonomik faaliyetler dört ana kategoriye ayrılır:

Tarım, ormancılık ve balıkçılık
Sanayi
İnşaat
Hizmetler

Bu ana kategoriler daha küçük alt gruplara ayrılarak sektörler, faaliyetler ve ürünler üzerinde daha spesifik sınıflamalar yapılır.

NACE Kodlarının Yapısı

NACE sınıflandırma sistemi, 4 seviyeden oluşan hiyerarşik bir yapıya sahiptir:

1. Seviye (Bölüm): Tek bir harfle ifade edilen, en genel ekonomik faaliyet grubu. Örneğin, C imalat sektörü için kullanılır.

2. Seviye (Bölüm başlıkları): İki haneli numaralarla belirtilen ana faaliyet alanlarıdır. Örneğin, 29 motorlu taşıtların imalatını kapsar.

3. Seviye (Grup): Üç haneli numaralarla belirtilen daha spesifik ekonomik faaliyet gruplarıdır. Örneğin, 293 motorlu taşıt parça ve aksesuarlarının imalatını kapsar.

4. Seviye (Sınıf): Dört haneli numaralarla belirtilen ve çok spesifik faaliyetleri tanımlayan sınıftır. Örneğin, 2932 motorlu kara taşıtları için diğer parça ve aksesuarların imalatıdır.

NACE Kodlarının Uygulama Alanları

NACE kodları, Avrupa Birliği'nde geniş bir kullanım alanına sahiptir. Başlıca kullanım alanları şunlardır:

Ekonomik Analizler ve İstatistikler: NACE kodları, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) ve üye ülkelerin ulusal istatistik ofisleri tarafından ekonomik verilerin toplanmasında ve analiz edilmesinde kullanılır. Bu veriler, ekonomik büyüme, işgücü piyasası ve sektörlerin performansı hakkında bilgi sağlar.
Vergilendirme ve Yasal Düzenlemeler: AB’deki vergi ve diğer yasal düzenlemeler, firmaların NACE kodlarına göre belirlenir. Belirli sektörler için uygulanan vergi oranları, teşvikler veya yaptırımlar, NACE kodlarına göre sınıflandırılmış faaliyetlere dayalıdır.
Ticaret ve Sanayi Politikaları: Avrupa Birliği, NACE kodlarını kullanarak sektörlere yönelik stratejiler geliştirir. Bu, belirli sektörlerdeki firmaların rekabet gücünü artırmak, sektörel gelişmeleri izlemek ve hedeflenen politikalar oluşturmak için önemli bir temel sağlar.
Şirket Kuruluşları ve Raporlama: Avrupa Birliği'nde yeni bir işletme kurarken veya faaliyet gösteren bir işletmeyi genişletirken, şirketler NACE kodlarına göre faaliyet alanlarını belirtmek zorundadır. Bu, şirketin hangi sektörde faaliyet gösterdiğinin resmi olarak belirlenmesine ve doğru vergi dilimine dâhil edilmesine olanak tanır.
İş Gücü Piyasası Araştırmaları: İş gücü piyasasında faaliyet gösteren işverenler ve çalışanlar, iş ilanlarında ve iş tanımlarında NACE kodlarını kullanarak sektörel bazda iş olanaklarını ve beceri gereksinimlerini tanımlarlar.

NACE Revizyonları ve Güncellemeler

NACE kod sistemi, zaman içinde güncellenmiş ve revize edilmiştir. İlk versiyonu 1970'lerde geliştirilmiş olup, son revizyon olan NACE Rev. 2, 2008 yılında yürürlüğe girmiştir. Revizyonlar, ekonomik faaliyetlerdeki değişikliklere ve yeni sektörlerin ortaya çıkmasına yanıt olarak yapılır. Bu sayede, ekonomik faaliyetlerin güncel durumu ve gelişmeleri doğru bir şekilde izlenebilir.

NACE Kodlarının Türkiye’de Kullanımı

Türkiye de Avrupa Birliği ile uyum süreci çerçevesinde NACE kod sistemini benimsemiştir. Türkiye’deki firmalar, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından uygulanan NACE kodlarıyla ekonomik faaliyetlerini sınıflandırmaktadır. Bu, Türkiye'nin Avrupa Birliği ile olan ticaret ilişkilerinde uyum sağlayarak istatistiksel verilerin karşılaştırılabilirliğini artırmaktadır.

NACE Rev. 2'ye göre kodların ilk harfleri ve karşılık gelen sektörler:

A – Tarım, ormancılık ve balıkçılık
B – Madencilik ve taş ocakçılığı
C – İmalat
D – Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı
E – Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri
F – İnşaat
G – Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı
H – Ulaştırma ve depolama
I – Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri
J – Bilgi ve iletişim
K – Finans ve sigorta faaliyetleri
L – Gayrimenkul faaliyetleri
M – Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler
N – İdari ve destek hizmet faaliyetleri
O – Kamu yönetimi ve savunma; zorunlu sosyal güvenlik
P – Eğitim
Q – İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri
R – Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor
S – Diğer hizmet faaliyetleri
T – Hanehalklarının işverenler olarak faaliyetleri; hanehalkları tarafından kendi ihtiyaçlarına yönelik olarak yapılan mal ve hizmet üretimi
U – Uluslararası örgütler ve temsilciliklerinin faaliyetleri