Behçet Necatigil

13.12.2021 / Biyografi / Genel

Türk şair, çevirmen ve öğretmen olan Behçet Necatigil ya da Mehmet Behçet Gönül, 16 Nisan 1916’da İstanbul’da dünyaya geldi.

Modern Türk şiirinin önde gelen şairlerinde Behçet Necatigil, 16 Nisan 1916'da İstanbul'un Fatih ilçesinde, Atikalipaşa Mahallesi'nde bir konakta doğdu. Babası Kastamonulu Hacı Mehmet Necati (Gönül) Efendi, annesi Gevyeli müderris Hafız İbrahim Hakkı Efendi’nin kızı Bedriye Hanım’dır.

Bir dersiâm müderris olan babası, Beyoğlu ve Sarıyer ilçelerinde müftülük yapmıştır. Asıl adı Mehmet Behçet Gönül olan şair, 1951 yılında mahkemeye başvurarak resmen Necatigil soyadını almıştır.

1918 yılında meydana gelen Büyük Fatih Yangını’nda Behçet Necatigil’in dünyaya geldiği evde yanmıştır. Yine aynı yangında ağır mide humması hastalığı bulunan annesinin bu hastalığı da iyice ilerlemiş oldu. Aynı yıl bu hastalıktan dolayı annesini kaybeden Necatigil, bir süre anneannesi ile birlikte Karagümrük’te yaşamaya başladı. Aynı dönemlerde babası ise bir saray memurunun kızı ile evlenmiş ve bu evlilikten doğan iki kızı ile birlikte Beşiktaş’ta bulunan Valideçeşme’de yaşamaya başlamıştı. 1923 yılında anneannesinin rahatsızlanmasından dolayı babasının yanına taşınan Necatigil, Cevriusta Okulu’nda ilköğrenim eğitimine başladı.

Mehmet Necati Efendi’nin Singer dikiş makineleri fabrikasında müfettiş olarak işe başlamasından dolayı ailecek Kastamonu’ya taşındılar. Kastamonu’ya yerleşen Necatigil, ilköğrenimini Kastamonu Erkek Muallim Tatbikat Mektebi'nde tamamlayıp ardından Kastamonu Lisesi’nde eğitim hayatına devam etti. Kısa süre sonra yetersiz beslenme ve bakımsızlık sebebiyle geçirdiği  "adenit tüberküloz" hastalığı nedeniyle eğitim hayatına ara verdi. Hastalığından dolayı aile tekrar İstanbul’a döndü. Necatigil, 1931 yılında Kabataş Erkek Lisesi'nde, orta ikinci sınıftan eğitim hayatına yeniden başladı.

Behçet Necatigil, hasta olduğu dönemlerde yazarlığa başladı. 1927-1928 yıllarında el yazısı ile haftalık “Küçük Muharrir” adıyla dergi çıkaran yazar Necatigil, hazırladığı on dört sayıyı arkadaşları ve ailesi ile paylaştı. Kabataş Lisesi’nde aldığı eğitim ile “Küçük Muharrir” adıyla bir yaz döneminde 12 sayılık seri olarak yeni Türkçe harflerle çıkardı. Aynı yıllarda Akşam gazetesinin Çocuk Dünyası sayfasında şiirler, fıkralar ve küçük hikâyeler de yayımladı. Edebi metin değerinde yayımlanan ilk şiiri ise “Gece ve Yas” adlı şiiri oldu. Bu şiiri lise yıllarında Varlık dergisinde “Behçet Necati” adıyla yayımladı.

Lise eğitiminin ardından Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde eğitim almaya devam etti. Öğretmenleri arasında Ali Nihat Tarlan ve Ahmet Hamdi Tanpınar da yer aldı. Üniversite döneminde en iyi arkadaşı da Cahit Külebi oldu. Alman Filolojisi bölümünün bazı derslerine de misafir öğrenci olarak katıldı ve Deutscher Austauschdienst kuruluşunun davetlisi olarak bursla Berlin'e gönderildi, dört ay Almanca kursuna devam etti. 1940 yılında yükseköğrenimini tamamladı ve öğretmenliğe başladı.

İlk öğretmenlik deneyimini Kars Lisesi’nde yaşayan Necatigil, iklim koşullarından dolayı hastalandı ve 1941 yılında Zonguldak Mehmet Çelikel Lisesi'ne tayin oldu. Burada Muzaffer Tayyip Uslu ve Rüştü Onur ile ortak bir şekilde Zonguldak'ın gazetelerinden Ocak’ta, Kara Elmas dergisinde ve İstanbul’da çıkan Değirmen adlı dergide şiirler yayımladılar. 1943 Mart ayında da İstanbul'a, Pertevniyal Lisesi'ne tayin oldu.

Pertevniyal Lisesi’nde göreve başladıktan iki ay sonra askerlik görevi için İstanbul’dan ayrılan şair, iki yıl sonra Kabataş Erkek Lisesi’ne atandı ve en uzun öğretmenlik dönemini burada yaşadı. Kabataş Erkek Lisesi'nde Demir Özlü, Hilmi Yavuz gibi yazar ve şairlerin öğretmeni oldu. Bu okulda “Dönüm” adlı derginin çıkarılmasına vesile oldu. İlk şiir kitabı “Kapalı Çarşı” 1945 yılında yayımlandı.

1948 yılında geçici bir süre için Kabataş Lisesi'nin yanı sıra Sarıyer Ortakokulu'nda ders verdi. Bu dönemde tanıştığı meslektaşı Huriye Korkut ile evlendi. Çiftin iki kızı oldu.

1945 - 1955 yılları arasında "Çevre" (1951), “Evler” (1953) ve “Eski Toprak” (1956) kitaplarını yayımlayan Necatigil’in bu kitaplardaki şiirleri gözlemlerini ve deneyimlerini dolaysız anlatan, çağrışımlara kapalı şiirlerdi. 1955’te poetikasında değişiklik yaptı. Öykü unsuru az, çağrışımlara açık şiirlerle dolu kitaplar yazdı. “Eski Toprak” (1956) ile Yeditepe Şiir Armağanı'nı , “Yaz Dönümü” (1963) adlı kitabı ile 1964 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü'nü, Carl Zuetmayer'den çevirdiği “Kurtlar” adlı şiirle Türk Alman Derneği Çeviri Yarışması birincilik ödülünü aldı.

1963 yılında radyo oyunları yazmaya başladı. Türkiye’de en çok emek verenlerden biri oldu, bu alandaki eserlerini dört ciltte topladı. Rainer Maria Rilke, Miguel De Unamuno, Knut Hamsun, August Strindberg, Thomas Mann, Stefan Zweig gibi pek çok Alman ve Norveçli yazar ve şairin kitaplarını da Türkçeye çevirdi. Şiir, radyo oyunu ve çevirilerinin yanı sıra “Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü” (1960), “Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü” (1979), “100 Soruda Mitologya” (1969) adlı kitapları hazırlamıştır.

1960 yılında Çapa Eğitim Enstitüsü'ne tayin olan Necatigil, 1972'de bu okuldan emekli oldu. Emeklilik günlerini evinde edebiyatla yoğunlaşarak, çalışarak geçirdi.

Kanser teşhisiyle kaldırıldığı Cerrahpaşa Hastanesi’nde 13 Aralık 1979 tarihinde hayatını kaybetti.

Kabataş Erkek Lisesi 3 Fen-F sınıfına Behçet Necatigil Dersliği adı verilirken her yıl verilmek üzere Necatigil Şiir Ödülü oluşturuldu.

Şairin 1955-1964 yılları arasında yaşadığı ve bir şiirine de konu olan Camgöz Sokak'ın adı 1987 yılında "Behçet Necatigil Sokağı" olarak değiştirilmiştir.

Rüştü Onur ve Muzaffer Tayyip Uslu hakkındaki 2013 yapımı Kelebeğin Rüyası adlı filmde Necatigil'in Zonguldak'taki stajyer öğretmenlik günleri canlandırılmıştır.

Şiir Kitapları

• Kapalı Çarşı (1945)
• Çevre (1951)
• Evler (1953)
• Eski Toprak (1956)
• Arada (1958)
• Dar Çağ (1960)
• Yaz Dönemi (1963)
• Divançe (1965)
• İki Başına Yürümek (1968)
• En/Cam (1970)
• Zebra (1973)
• Kareler Aklar (1975)
• Sevgilerde (1976)
• Beyler (1978)
• Söyleriz (1979)
• Yayımlanmamış Şiirler (1985)

Sözlükleri

• Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (1960)
• Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü (1971)

Radyo Oyunları

• Yıldızlara Bakmak, Kadın ve Kedi (1965)
• Gece Aşevi (1967)
• Üç Turunçlar (1970)
• Pencere (1975)
• Ertuğrul Faciası (1995)

Yazıları

• Bile/Yazdı (1979)
• Düzyazılar 1 (haz. Ali Tanyeri - Hilmi Yavuz, 1983)
• Düzyazılar 2 (1983)

Diğer Eserleri

• Atatürk Şiirleri (antoloji, 1963)
• 100 Soruda Mitologya (1969)
• Musullu Süleyman (Ahmet Mithat Efendi'den sadeleştirme, 1971)
• Mektuplar (1989)