Ceza Hukuku

3.1.2020 / Eğitim / Genel

Ceza, ancak kanunla konulabilen, kişiyi birtakım haklardan mahrum eden ve tüm topluma ibret verici olan bir müeyyidedir.

Acı veren, korkutucu olan, failin işlemiş olduğu bir suçtan dolayı yargısal bir kararla hükmolunan ceza, failin hatasından ders alması amacıyla verilir.

Bir toplumda, toplumun koymuş olduğu kurallara uygun hareket etmeyerek toplumun düzenini bozan kimseler bulunabilir. Fakat bilindiği üzere hukuk kurallarının ayırıcı özelliklerinden birisi, bunların devlet gücü ile desteklenmiş olmasıdır.

Hukuk kurallarına aykırı hareket edenlerin bu eylemleri ile toplum bazen o kadar şiddetli bir şekilde bozulur ki düzen bozucu harekette bulunanların ceza yaptırımına çarptırılması gerekir.

Ceza Hukuku Hakkında Genel Bilgiler

Suç teşkil eden fiil ile buna uygulanacak yaptırımı belirleyen hukuk kurallarının tamamına Ceza Hukuku denir. Ceza Hukuku dalını diğer hukuk dallarından ayırt etmeye yarayacak en önemli özellik, bu hukuk dalında kurallara aykırılığın yaptırımlarının, hürriyete ve mallara ilişkin mahrumiyetleri gerektiren ve ceza adı verilen yaptırımlardan oluşmasıdır. Ceza Hukuku, Kamu Hukuku’nun bir dalıdır. Ceza Hukuku birtakım normlar koyar ve bunlara tüm bireylerin uymasını ceza tehdidi altında emreder.

Genel Ceza Hukuku’nun konusu suç kavramının maddi ve manevi unsurlarıyla tanımı, ceza hukukuna hâkim olan genel ilkeler, ceza kavramının tanımı, suçu ortadan kaldıran nedenler, cezayı azaltan ve ortadan kaldıran nedenler gibi bütün suçlar için geçerli olan ilke ve teorilerdir.

Özel Ceza Hukuku’nun konusu ise ülkenin kanunlarına göre suç sayılan eylemlerin neler olduğu, bunların kapsam ve sınırları, birbirlerinden ayrılan yönleri ile bu suçlara öngörülen cezalardır.

Ceza Hukuku, geniş anlamda ceza yargılaması usulünü de içerirken dar anlamda ceza yargılaması Ceza Hukuku’nun dışında kalır.

• Anayasa: Suç ve ceza, bireylerin hak ve hürriyetlerini sınırlayan kavramlar olduğu için Ceza Hukuku’nun temel ilkeleri Anayasa’da yer alır. Ceza Hukuku’nun genel çerçevesini Anayasa çizer. Kanun koyucu, ancak bu çerçeve kapsamında ve Anayasa’da gösterilen biçimde suç ve ceza koyabilir.
• Kanun: Ceza Hukuku’nun başlıca kaynağı, kanundur. Kanunsuz suç ve ceza olmayacağı Anayasa’da yer alan ilke olduğundan, Ceza Hukuku’nun kanunlara dayanması gerekir.
• Uluslararası Antlaşmalar: Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmalar, kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasa’ya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz.

Gelenek Kuralları

Sürekli tekrarlanan ve toplumda, uyulmasının zorunlu olduğu inancı yerleşmiş olan kurallara gelenek kuralları denir. Söz gelimi, hakaret suçlarında söylenen söz veya bulunulan davranışın küçük düşürücü olup olmadığı gelenek kurallarına göre tayin edilir.

Ahlak Kuralları

Ahlak kuralları insanın, iyi hareket etmiş olmak, bizzat kendisinin ve diğer kişilerin insanlığına saygı göstermek için uymak zorunluluğunu hissettiği davranış kurallarıdır. Ahlak kuralları, Ceza Hukuku kuralları gibi toplumda düzeni sağlayan kurallardır. Suçların çoğu, aynı zamanda ahlaka aykırı eylemlerdir.

Mahkeme İçtihatları

İçtihat, mahkemelerce verilen kararlardan doğan objektif hukuktur. Suç yaratan kanunun hükmü genel, soyut ve ortaktır. Uygulamada ortaya çıkan olaylar karşısında hâkimler bu soyut hükümleri uygulayarak kanuna anlam verirler. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları, benzer hukuki konularda Yargıtay genel kurullarını, Yargıtay dairelerini ve adliye mahkemelerini bağlar (Yargıtay K. 45/5. madde).

Doktrin

Doktrin, hukuki konularda bilimsel araştırma yapan hukuk bilimi mensuplarının ileri sürdükleri görüşlerden oluşur.