Diyafram ve Alan Derinliği

01.08.2022 / Eğitim / Genel

Profesyonel fotoğrafçılık kariyeri düşünenler için olmazsa olmaz konulardan olan diyafram ve alan derinliği, oldukça önem arz etmektedir.

Eğer profesyonel bir şekilde fotoğrafçılık yapacaksanız mutlaka diyafram ve alan derinliği konusuna hâkim olmalısınız. Gelin bu başlıkları beraber inceleyelim.

Diyafram

Işık kontrol elemanlarından biri olan diyafram, konudan yansıyarak gelen ışığın duyar yüzey/sensör üzerine “ne miktarda” geçeçeğini belirler. Enstantane hızı ile ters orantılı olarak çalışır. Diyafram açıklığını belirleyen faktörler ise aşağıdaki gibi sıralanır:

• Enstantane hızı
• Alan derinliği uygulaması
• Efekt ya da filtre kullanımı
• Iso

Diyafram’ın öğrenilmesi ve bilinçli bir biçimde kullanılması sonucunda oldukça etkili fotoğrafların üretilmesi mümkündür. Temel ışık kontrol elemanlarından biri olan diyafram, objektifteki mercekler grubunun arasında ya da arkasında yer alır. Konudan yansıyarak gelen ışığın ne miktarda duyar kat/yüzey üzerine geçeçeğini diyafram ayarı belirler. Açılan ve daraltılan metal yaprakçıkları andıran diyafram, tıpkı insan gözü gibi işler.

Nasıl ki çok parlak ve fazla miktarda ışıklı ortamlara girdiğimizde gözümüzü kısıp, az ışıklı ortamlarda daha çok açıyorsak diyafram da aynı prensiple çalışır. Bir başka deyişle ışık miktarına göre göz bebeğimiz kısılıp açılıyorsa, diyafram da ışığın yoğunluğuna ve parlaklığına göre kısılır ya da açılır.

Göz Bebeği ve Diyafram İlişkisi

Alan Derinliği

Fotoğraf çekimi sırasında netlenen objenin önünde ve arkasında netlikte azalma görülür. Bu bağlamda netlenen objenin önünde ve arkasında oluşan mesafede net kabul edilen alana alan derinliği denir. Gerçek yaşam 3 boyulu bir derinlik içermesine karşın fotoğraf yapısı itibarıyla 2 boyutludur.

Fotoğrafta derinlik etkisini ortaya koyabilmek için alan derinliğinden faydalanılır. Bir başka deyişle ifade edecek olursak Alan derinliği çekim sırasında netleme yapılan yer, kişi, nesne, noktanın önünde yaklaşık olarak 1/3’lük; arkasında ise 2/3’lük oranda oluşan net derinliği artarken tam tersi bir uygulamada diyafram açıldıkça (rakamsal olarak küçüldükçe) alan derinliği azalır.

Alan Derinliği

Alan derinliğini etkileyen faktörler:

• Diyafram kısıldıkça alan derinliği artar buna karşın diyafram açıldıkça alan derinliği azalır.
• Netleme yapılan mesafedeki nesne ne kadar uzak olursa alan derinliği artar. Bir başka deyişle yakın planda netlemesi yapılan bir nesnenin ya da noktanın ardında oluşan alan derinliği “kullanılan diyafram açıklığı” doğrultusunda daha az ve sığ olurken; uzak bir mesafedeki nesne ya da nokta netlendiğinde ise alan derinliği daha fazla olur.
• Kullanılan objektifin odak uzaklığı büyüdükçe alan derinliği daralmasına karşın; odak uzaklığı küçüldükçe alan derinliği artar. Örneğin geniş açılı bir objektifle elde ettiğiniz görüntüde alan derinliği fazla olurken tele objektifle elde ettiğiniz görüntüde ise alan derinliği az olur.