1568-1571 Astrahan Seferi

14.06.2023 / Tarih / Eğitim

Astrahan Seferi, Osmanlı Devleti ve Osmanlı Devleti'ne bağlı olan Kırım Hanlığı'nın 1556 yılında Rusya'nın eline geçen Astrahan Hanlığı'nı geri almak için Astrahan ve Azak bölgeleri üzerine düzenledikleri seferdir.

Astrahan Seferi, 1568-1571 yılları arasında gerçekleşen bir Osmanlı-Rus savaşıdır. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Çarlığı arasındaki güç mücadelesinin bir parçası olarak ortaya çıkmıştır. İki güç arasındaki çatışma, Kırım Hanlığı üzerindeki kontrol ve Karadeniz'in doğu kıyılarındaki stratejik konumlar üzerindeki egemenlik hedefleri etrafında yoğunlaşmıştır.

1568 yılında, Rusya Çarlığı Kırım Hanlığı'na saldırarak Osmanlı İmparatorluğu'na meydan okudu. Bu saldırı, Rusya'nın Karadeniz'e yayılma girişimi ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Karadeniz üzerindeki hâkimiyetini tehdit etmesi nedeniyle Osmanlılar tarafından ciddi bir tehdit olarak görüldü. Osmanlı İmparatorluğu, bu duruma cevap olarak 1569 yılında Astrahan Seferi'ni başlattı.

Astrahan Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun büyük bir sefer gücüyle Rusya'ya karşı bir dizi askeri harekât gerçekleştirdiği bir kampanya oldu. Osmanlı İmparatorluğu'nun ordusu, Kırım Hanı'nın da desteğiyle Rusya topraklarına ilerledi. Seferin amacı, Rusya'nın Astrahan şehrini ele geçirmek ve böylece Rusya'nın Karadeniz'e olan çıkışını kontrol altına almaktı.

Osmanlı İmparatorluğu'nun Astrahan Seferi başarılı oldu ve 1570 yılında Astrahan şehri Osmanlılar tarafından ele geçirildi. Ancak, Osmanlı İmparatorluğu'nun bu zaferi, Rusya Çarlığı'nın direncini kırmadı. Rusya, Astrahan şehrini geri almak için birçok çaba sarf etti ve 1571 yılında başarılı bir şekilde şehri geri aldı.

Astrahan Seferi, Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya Çarlığı arasındaki güç mücadelesinin bir parçasıydı ve Karadeniz'in doğu kıyılarındaki hâkimiyet için bir dönüm noktası olarak görüldü. Sefer, Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya arasındaki ilişkileri etkiledi ve taraflar arasındaki gerilimi artırdı. İlerleyen yıllarda, bu gerilim birkaç kez daha savaşlara yol açacaktı. Astrahan Seferi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Karadeniz üzerindeki egemenliği için mücadele ettiği döneme damgasını vuran önemli bir olaydır.

Astrahan Seferi’nin Sebepleri ve Hazırlık Süreci

Astrahan Seferi'nin sebepleri ve hazırlık süreci, Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Çarlığı arasındaki güç mücadelesi ve stratejik çıkarlar etrafında şekillenmiştir. İşte seferin sebepleri ve hazırlık süreci hakkında daha detaylı bilgiler:

• Stratejik Konum: Astrahan, Volga Nehri'nin ağzında ve Karadeniz'e yakın bir konumda bulunan önemli bir şehirdi. Rusya, Astrahan'ı ele geçirerek Karadeniz'e doğrudan erişim sağlayabilecekti. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu için büyük bir tehdit oluşturuyordu. Osmanlılar, Karadeniz üzerindeki egemenliklerini ve ticaret yollarını korumak amacıyla Astrahan'ı kontrol altına alma ihtiyacı duyuyordu.
• Kırım Hanlığı'na Destek: Kırım Hanlığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli bir müttefikiydi ve Rusya ile sık sık çatışmalar yaşıyordu. Astrahan, Kırım Hanlığı'nın sınırına oldukça yakın bir konumdaydı ve Rusya'nın Kırım üzerindeki etkisini artırması, Osmanlı İmparatorluğu ve Kırım Hanlığı için büyük bir tehdit oluşturuyordu. Bu nedenle Osmanlılar, Kırım Hanlığı'na destek vermek ve Rusya'nın Kırım üzerindeki etkisini sınırlamak amacıyla Astrahan Seferi'ni başlattı.
• Karadeniz Ticaret Yollarının Kontrolü: Osmanlı İmparatorluğu, Karadeniz'deki ticaret yollarını kontrol etmek ve güçlü bir deniz gücü olarak konumunu korumak istiyordu. Rusya'nın Astrahan üzerinden Karadeniz'e yayılması, Osmanlı İmparatorluğu'nun ticaret yollarını tehdit ediyordu. Astrahan'ın ele geçirilmesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Karadeniz'deki deniz üstünlüğünü güçlendirecek ve ticaret yollarını kontrol altında tutmasına yardımcı olacaktı.

Hazırlık süreci, Astrahan Seferi'nin başarıyla gerçekleşebilmesi için bir dizi askeri ve lojistik önlemi içeriyordu. Osmanlı İmparatorluğu, sefer için büyük bir ordu topladı ve Kırım Hanlığı ile koordineli bir şekilde hareket etti. İstihbarat çalışmaları yapılarak Astrahan'ın güçlü ve zayıf yönleri belirlendi. Ordu, gerekli askeri teçhizat, erzak ve nakliye araçlarıyla donatıldı.

Astrahan Seferi öncesinde, Osmanlı İmparatorluğu askeri planlar ve stratejiler geliştirdi. Askeri liderler, seferin nasıl yürütüleceği konusunda kararlar aldı. Ayrıca, Astrahan şehri hakkında istihbarat toplandı ve hedef bölgenin coğrafi ve stratejik özellikleri analiz edildi.

Osmanlı İmparatorluğu, Astrahan Seferi için gerekli kaynakları ve lojistik desteği sağlamak için hazırlıklar yaptı. Birliklerin beslenmesi için erzak ve su kaynakları organize edildi. Nakliye araçları ve gemiler temin edildi. İletişim hatları güçlendirildi ve haberleşme ağları oluşturuldu.

Ayrıca, Kırım Hanlığı ile yakın işbirliği içinde hareket edildi. Osmanlı İmparatorluğu, Kırım Hanlığı'nın askeri gücünü ve istihbarat ağını kullanarak Astrahan Seferi'ni desteklemeye çalıştı. Kırım Hanı'nın liderliği altında, Kırım Tatar süvarileri de Osmanlı ordusuna katıldı.

Sonuç olarak, Astrahan Seferi'nin hazırlık süreci, Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri, lojistik ve istihbarat açısından sağlam bir temel oluşturdu. Askeri planlar yapıldı, kaynaklar sağlandı ve işbirliği ağları kuruldu. Bu hazırlıkların ardından sefer başlatıldı ve Astrahan şehri ele geçirilmeye çalışıldı.

Kuşatma ve Başarısızlık

20 Eylül 1569 tarihinde Astrahan kuşatma altına alındı. Kefe, Balaklava, Menkub ve Taman halkından kanal kazısı işinde çalıştırılmak üzere yaklaşık 30.000 işçi toplandı ve 1569 senesinin Kasım ayında kazma işine başlandı. Mevsim koşullarının giderek kötüleşmesi kazı işçileri arasında firar eğilimini artırmaya başladı. Ücretlerin zamanında ödenmemesi gibi sorunlar da baş göstermeye başladı. Bir müddet sonra işçiler arasında meydana gelen isteksizlik, şehri kuşatan askerlere de bulaştı ve zaman zaman isyanlar çıktı. Bu olumsuz gelişmeler üzerine kazı faaliyetleri Kâzım Paşa'nın teklifi, Sadrazam ve padişahın onayı ile durduruldu.

Bu eyleme destek sağlayacak olan Kırım Hanlığı, Ruslar'ın yaydığı Osmanlı Devleti'nin Kırım özerkliğine karşı olduğu ve bu seferde Osmanlı başarısının bu özerkliği tehdit edebileceği korkuları ile ve sefer mevsiminin geçtiği açıklaması ile son anda desteklerini geri çektiler.

Bu faaliyetleri yakından izleyen Rus Çarı IV. İvan, kazı faaliyetlerinin tavsadığını gördü ve bölgeye Prens Serebiyanov komutanlığında 20.000 kişilik bir kuvvet gönderdi. Bu ordu, kazı işindeki işçileri tamamen dağıttı. Osmanlı ordusu için hazırlanan lojistik destek de yeterli değildi. Astrahan şehrini kuşatan Osmanlı askerleri, Prens Serebiyanov güçleri tarafından da kuşatılarak iki ateş arasına alındı. Osmanlı ordusu bir huruç harekâtı yaparak ve çok kayıplar vererek kuşatmayı kaldırdı, kendisini kuşatılmışlıktan kurtardı. Azak Kalesi'ni kuşatacak Osmanlı donanması ise bir fırtınaya yakalanarak büyük zarar gördü. Başarısızlığa uğrayan ve Kırım'da toplanan ordu donanma ile tekrar Anadolu'ya döndü. Sefer dönüşünde Osmanlı ordusu ağır kayıplar vermiştir. Novosilytev'e göre katılan 80.000 kişilik ordunun yaklaşık 1/4'ü sağ dönmüştür.

Barış Antlaşması ve Sonrası

Osmanlılar Don-Volga Kanal Projesi'nden vazgeçtiler ve 1570 yılında İstanbul'da Korkunç İvan'ın elçileriyle bir saldırmazlık antlaşması imzaladılar. Antlaşmaya göre Ruslar Terek'teki kaleyi yıkarak, Orta Asya'dan hac ve ticaret kafilelerinin geçmesine izin verecekti.

Buna rağmen Kırım Tatarları, 1570-1572 yılları arasında Rusları Kabraday'dan söküp atmışlar ve Moskova yakınlarına kadar akıncılar hücumlar yapmayı başarmışlardır (Moskova Yangını, Molodi Savaşı). Diğer taraftan da Sokollu Mehmed Paşa Rusları Karadeniz'in doğu ve batısına sarkmalarını önlemek için Osmanlı devletinin Eflak ve Buğdan prenslikleri üzerinde olan etkilerini güçlendirmiş ve Lehistan ile çok yakın ilişkiler kurmuştur.

Ayrıca Bakınız

• Osmanlı Devleti ile Rusya Arasında Geçen Savaşlar