1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı

16.06.2023 / Tarih / Eğitim

Osmanlı-Rus Savaşı, 1768-1774 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında gerçekleşen bir çatışma dönemidir.

Bu savaş, Kırım Hanlığı'nın Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlık talepleri, Rusya'nın Kırım'ı kontrol altına alma çabaları ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar ve Karadeniz bölgesindeki etkisini koruma çabaları gibi faktörlerden kaynaklanmıştır.

Savaşın temel nedenlerinden biri, Rus İmparatorluğu'nun Kırım'ı ele geçirme isteğiydi. Ruslar, Kırım Hanlığı üzerinde hakimiyet kurmak için bölgedeki Osmanlı varlığını zayıflatmak istiyorlardı. Bu çatışmanın diğer bir nedeni de Osmanlı İmparatorluğu'nun Lehistan üzerindeki etkisini korumak istemesi ve Rusya'nın Lehistan'a müdahale etmesine karşı çıkmaktı.

Savaşın ilk aşaması olan 1768-1772 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında gerçekleşen çatışmaları kapsamaktadır. Osmanlı İmparatorluğu, Rus işgaline karşı direniş gösterse de Rusya'nın daha iyi donanma ve askeri avantajları vardı. Savaş boyunca Kırım ve Balkanlar'da çeşitli çatışmalar yaşandı.

1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında bir ateşkes ve barış anlaşması sağladı. Bu antlaşma ile Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'ya bazı topraklar ve haklar vermek zorunda kaldı. Antlaşma ayrıca Kırım'ın bağımsızlığını ve Rusya'nın Kırım üzerindeki etkisini tanıdı.

Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasına ve Rus İmparatorluğu'nun bölgedeki etkisinin artmasına yol açmıştır. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecinde önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilir ve Rusya'nın bölgedeki nüfuzunu güçlendirmesine katkıda bulunur.

Savaşın Nedenleri

Kırım Sorunu: Kırım Yarımadası, stratejik bir konuma sahip olması ve Karadeniz'e kıyısı bulunması nedeniyle hem Osmanlı İmparatorluğu hem de Rus İmparatorluğu için önemliydi. Rus İmparatorluğu, Kırım'ı kontrol etmek ve Karadeniz'deki etkisini genişletmek istiyordu. Bu nedenle Ruslar, Kırım Hanlığı üzerindeki Osmanlı hakimiyetine meydan okuyarak bölgeyi ele geçirmek için çaba harcadı.
Lehistan Sorunu: Lehistan-Litvanya Birliği'nin çöküşü ve bölgedeki istikrarsızlık, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında rekabeti körükledi. Her iki taraf da Lehistan üzerinde etkili olmak ve kendi çıkarlarını korumak istiyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Lehistan'daki Osmanlı yanlısı grupları desteklerken, Rus İmparatorluğu Lehistan'ı ele geçirme girişimlerinde bulundu.
İdari ve Dini Baskılar: Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırlarındaki Hristiyan bölgelerde yaşayan yerel halk, Osmanlı yönetiminin idari ve dini baskılarından rahatsızdı. Rus İmparatorluğu, bu durumu kendi lehine kullanarak, Rusya Ortodoks Kilisesi'nin himayesi altında olan Hristiyanları koruma iddiasında bulundu. Bu da Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında gerilimi artırdı.

Bu nedenlerle, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında çıkan Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlıca nedenleri, Kırım'ın kontrolü, Lehistan üzerindeki rekabet ve idari-dini baskılardır.

Savaşın Sonuçları

Küçük Kaynarca Antlaşması: Savaşın sonucunda 1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında bir ateşkes ve barış anlaşması olarak kabul edilir. Antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli tavizler vermesini gerektirdi. Rusya, Kırım'ın bağımsızlığını tanıdı ve Osmanlı İmparatorluğu'na Lehistan üzerindeki etkisini kaybetti.
Kırım'ın Bağımsızlığı: Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım Hanlığı, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını kazandı. Ancak bağımsızlık sınırlı ve fiiliyatta Rusya'nın etkisinde bir Kırım hanlığı şeklinde gerçekleşti.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Zayıflaması: Savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasını hızlandırdı. Osmanlı İmparatorluğu, savaşın sonucunda toprak kaybı yaşadı ve bölgedeki etkisini azalttı. Rus İmparatorluğu ise Karadeniz ve Balkanlar'da nüfuzunu artırdı.
Lehistan-Litvanya Birliği'nin Bölünmesi: Savaş, Lehistan-Litvanya Birliği'nin çöküş sürecini hızlandırdı. Savaşın sonunda Lehistan toprakları, Rusya, Prusya ve Avusturya arasında paylaşıldı. Bu, bölgedeki güç dengesini değiştirdi ve Rus İmparatorluğu'nun genişlemesine katkıda bulundu.
Osmanlı-Rus Rekabetinin Güçlenmesi: Savaş, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasındaki rekabeti güçlendirdi. Rus İmparatorluğu, savaşın sonucunda bölgedeki etkisini artırdı ve Karadeniz'e olan hakimiyetini güçlendirdi. Bu durum, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasında gelecekteki çatışmaların ve rekabetin temelini attı.

Sonuç olarak, Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasına, Rus İmparatorluğu'nun bölgedeki etkisinin artmasına ve Lehistan-Litvanya Birliği'nin bölünmesine yol açtı.

1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı

Savaşın sonucunda imzalanan antlaşmalar, bölgedeki siyasi dengeleri değiştirdi ve Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasındaki rekabeti derinleştirdi. Osmanlı İmparatorluğu, savaşın sonucunda toprak kaybederek gücünü azalttı ve Rus İmparatorluğu'nun genişlemesine katkıda bulundu. Rusya ise Karadeniz ve Balkanlar'da nüfuzunu artırarak bölgedeki etkisini güçlendirdi.

Ayrıca, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflaması, savaş sonrasında iç çalkantıları ve reform ihtiyacını artırdı. Bu süreç, imparatorlukta modernleşme ve reform girişimlerinin hız kazanmasına yol açtı.

Osmanlı-Rus Savaşı aynı zamanda Avrupa devletleri arasındaki denge politikasının da bir parçası oldu. Diğer Avrupa devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasını ve Rus İmparatorluğu'nun genişlemesini izledi ve kendi çıkarları doğrultusunda adımlar attılar.

Sonuç olarak, Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasındaki rekabeti keskinleştirdi, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasına katkıda bulundu ve bölgedeki siyasi dengeleri değiştirdi. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş sürecindeki önemli kilometre taşlarından biri olarak kabul edilirken, Rus İmparatorluğu'nun bölgedeki etkisini güçlendirmesiyle sonuçlandı.

Ayrıca Bakınız