Agnostisizm

31.07.2023 / Genel

Tanrı veya tanrısal varlıkların bilinemez veya varlığı ile birlikte yokluğunun da kanıtlanamaz olduğunu savunan bir felsefi görüştür.

Agnostisizm, tanrıların varlığının veya yokluğunun bilinemez olduğunu savunan felsefi bir görüştür. Agnostikler, tanrıların varlığına veya yokluğuna dair kanıtların yetersiz olduğunu ve bu nedenle kesin bir yargıya varmanın mümkün olmadığını savunurlar. Agnostiklerin bir kısmı, tanrıların varlığını veya yokluğunun asla bilinemeyeceğini savunurken, bir kısmı ise tanrıların varlığının veya yokluğunun ancak gelecekte bilinebileceğini savunur.

Agnostik düşünce, agnostik teizm ve agnostik ateizm örneklerinde olduğu gibi farklı felsefi düşüncelerle iç içe geçebilir. Bununla birlikte agnostik felsefe varsayımların, özellikle tanrı gibi daha yüksek bir otoritenin varlığına veya yokluğuna ilişkin teolojik varsayımların bilimsel olarak hiçbir zaman açıklanamayacağı görüşündedir. Bu fikir akımının destekçilerine agnostik (veya bilinemezci) denir.

Agnostisizm, ateizm ve teizmden farklıdır. Ateizm, tanrıların var olmadığını savunurken, teizm tanrıların var olduğunu savunur. Agnostikler ise, tanrıların varlığına veya yokluğuna dair bir yargıya varmazlar.

Agnostisizm, felsefi bir görüştür ve dini bir görüş değildir. Agnostikler, tanrıların varlığına veya yokluğuna dair bir yargıya varmamayı seçerler. Bu nedenle, agnostiklerin bir kısmı dinsizdir, ancak bir kısmı da dindardır.

Agnostisizm kendi içinde de farklı görüşlere ayrılır.

Bilinen Tanımlar

• Birincisi: Tanrı'nın ve ruhani, metafizik ve doğaüstü bir varlığın veya varlıkların bilimsel olarak hiçbir zaman kanıtlanamayacağını ve gözlemlenemedikleri için hiçbir zaman bilinemeyeceğini savunan bir görüştür.
• İkincisi: İnsan aklının, Tanrı'nın var olduğu inancını veya Tanrı'nın olmadığı inancını haklı çıkarmak için yeterli rasyonel gerekçeler sağlayamadığının öğretisidir.
• Üçüncüsü: Maddesel fenomenlerin ötesinde herhangi bir varlığın veya 'varoluşsal ilk neden'in hiçbir zaman bilinemeyeceği ve bu nedenle de bilinemeyecek şeyin de üzerine yoğunluk vermenin gereksiz olduğunun doktrini veya öğretisidir.

Agnostisizm Tarihi

Agnostik terimi ilk kez İngiliz doğa bilimci Thomas Henry Huxley tarafından 1869'da Metafizik Cemiyeti'nin bir toplantısında yaptığı konuşmada, her türlü manevi veya mistik bilgi iddiaları reddeden felsefesini tanımlamak için kullanıldı.

Konu ile ilgili Huxley şu ifadeleri kullandı:

Bu basitçe bir insanın, bilmek veya inanmak konusunda bilimsel bir temeli olmadığını, yani bildiğini veya inandığını söyleyemeyeceği anlamına gelir.

Bununla birlikte eski kuşkucu filozoflar, herhangi bir ölüm sonrası yaşam hakkında agnostisizm ifade eden, MÖ 5. yüzyıldan kalma bir Hint filozofu Sanjaya Belatthaputta gibi agnostik bakış açısını destekleyen yazılar yazmışlardı. MÖ 5. yüzyılda yaşamış Protagoras "Tanrıların" varlığı hakkında agnostik bir bakış açısı gösteren eden ilk Yunan filozofudur.

Farklı Agnostik Düşünceler

• Agnostik Teizm: Agnostik teizm, bir yaratıcının var olma ihtimalini daha yüksek gören ve yaratıcının varlığına inanan ama yaratıcının var olduğunun kanıtlanmasının mümkün olmadığını kabul eden bir felsefi görüştür. Bir deist kişi, yaratıcının varlığının akıl ve gözlem yoluyla anlaşabileceğini söyler ama agnostik teist ise yaratıcının varlığının bilinmesinin hiçbir yolunun olmadığını ama yaratıcının var olduğunu söyler.
• Agnostik Ateizm: Agnostik ateizm, bir yaratıcının var olmadığını düşünen ama yaratıcının yokluğunun kesin olarak bilinemeyeceğini savunan felsefi bir görüştür. Bir agnostik ateist yaratıcının yokluğuna dair net olarak bir yorumda bulunmaz.
• Zayıf Agnostisizm: Zayıf agnostisizm herhangi bir yaratıcının varlığının ya da yokluğunun şu anda bilinmediğini ancak tümüyle bilinmez olmadığını savunur; bu nedenle kişi herhangi bir kanıt öne sürülene kadar bir yargıda bulunmaz.