Fotoğrafçılıkta Enstantane

02.08.2022 / Eğitim / Genel

Enstantane hızı (aynı zamanda perde hızı olarak da geçer) deklanşöre basıldığında sensöre ne kadar süre ışık düşeceğini belirler.

En basit şekilde ifade edecek olursak “aynanın/perdenin” açılıp kapanma hızıdır. Bir başka deyişle duyarlı yüzeye girecek olan ışığın süresini enstantene belirler. Diyafram için yapmış olduğumuz göz bebeği benzetmesinin bir benzerini de enstantane için yapmamız mümkündür. Enstantane göz kapağına benzer.

Açılır ve kapanır çoğu kez göz kapağının açılıp kapanması fark edilemez bile. İyi bir fotoğraf çekebilmek için yeterli miktarda ışığın gerekli olduğu kadar süre ile filme ulaşması gerekmektedir. Bu doğrultuda ışığın film/sensör üzerine düştüğü süreyi belirtmek için obtüratör, enstantene, shutter, perde, örtücü gibi isimlerden herhangi biri kullanılabilir.

Yakın dönemde piyasaya sürülen değişken objektifli aynasız fotoğraf makinalarını da düşündüğümüzde doğru tanımlamanın pozlama süresi şeklinde olması gerektiği anlaşılır. SLR fotoğraf makinalarında yer alan ve 45 derece ile konumlandırılmış olan ayna aracılığıyla vizöre ulaşan görüntü aynı zamanda da aynanın deklanşöre basıldığında açılıp kapanması ile örtücü vazifesi görmektedir. Buna karşın aynasız fotoğraf makinalarında obtüratör/enstantene olarak ayna mekanizması kaldırılmış ve elekronik enstantane gelmiştir.

Örtücü hızları da diyafram açıklıklarında olduğu gibi belirli ve standart bir dizide toplanmıştır. Bunlar 1, 1/2, 1/4, 1/8, 1/15 1/30, 1/60, 1/125, 1/250, 1/500, 1/1000, 1/2000, 1/4000, ... Enstantane hızı perdenin/aynanın açılıp kapanma hızıdır. 1 enstantene demek 1 tam saniye demektir. 1 tam saniyeden başlayıp kesirli bir şekilde yukarı yönde 1/2: saniyenin yarısı; 1/4 saniyenin dörtte biri, 1/125 saniyenin yüzyirmibeşte biri, 1/1000 saniyenin binde biri şeklinde tanımlandığı gibi tam tersi “aşağı” yönde de hareket edebilmektedir. Bu doğrultuda enstantene değerleri 2, 4, 8, 15, 30 tam saniyenin yanı sıra B (deklanşöre basılı olduğu sürece pozlama işlemi devam eder) ve T (ilk kez deklanşöre basıldığında pozlama işlemi başlar ikinci ve kez deklanşöre basıldığında ise pozlama süresi tamamlanır) konumları da yer almaktadır.

Enstantane değerlerinin her adımda 2 katına çıkması fotoğraf çekene ışıklandırma süresini ayarlayabilme olanağını vermektedir. Özellikle çekim sırasında kullanılan düşük enstantene değerleri çekime hareket izlenimli verebildiği gibi yüksek enstantene değerlerinin kullanıldığı çekimlerde hareket anının yakalanması sağlanabilmektedir.

Enstantane hızı aşağıda belirtilen maddeler doğrultusunda değişkenlik geçirir.

• Diyafram açıklığı ya da kısıklığı
• Objenin hareketliliği
• Fotoğraf makinasının hareketi
• Objektif boyutu
• Işık şartları
• Üç ayak ile çekim yapılıp yapılmadığı
• Efekt ya da filtre kullanımı
• Iso