I. TBMM Dönemi
I. TBMM, Atatürk’ün Meclisi Müessesiyan (Kurucu Meclis) ismi onaylanmayınca olağan üstü yetkilere sahip bir meclis olarak açıldı.
Açılış sırasında meclise verilecek isimler arasında Kurultay, Meclisi Kebir ve Millet Meclisi de yer alsa da bu isimlerin hiç birisi milletvekilleri tarafından kabul görmedi. I. TBMM’nin 23 Nisan 1920 tarihinde açılması ile Türkiye Devleti kurulmuş oldu. I. TBMM’nin açılışına 115 milletvekili katılmıştır.
Genel Özellikleri
-
Kurucu bir meclistir. (Ordu, anayasa ve yeni bir devlet kuruldu.)
-
Olağan üstü yetkilere sahiptir. (Yasam, yürütme ve yargı tek bir mecliste toplandı.)
-
Güçler birliği ilkesini savundu.
-
İhtilalci bir meclistir. (Halk mevcut rejime ve baskılara başkaldırmıştır.)
-
Demokratik bir meclistir. (Üyelerinin hepsi seçim yoluyla geldi.)
-
Milliyetçi yani ulusçu bir meclistir. (İçinde azınlık milletvekili yoktur.)
-
Savaşçı bir meclistir. (Tüm savaşlar bu meclis zamanında yapıldı.)
-
İnkılapçı bir meclis değildir. (Saltanatı kaldırması tek istisnadır.)
-
Meclis hükümeti sistemine göre çalışır. (Meclisin içerisinde seçilen bir kişi meclis başkanı oldu. Bu kişi ayrıca hükümetin de başkanıdır. Bakanlar, tek tek oylama ile seçilir.)
I. TBMM’nin tek amacı düşmanı yurttan atmaktır.
I. TBMM Grupları
-
Müdafai Hukuk (Mustafa Kemal’in de içerisinde bulunduğu gruptur)
-
İstiklâl
-
Reform
-
Yeşil Ordu (Çerkez Ethem yanlıları. Yeni dünya ve Seyyare adında iki dergi çıkartıldı)
-
Tesanüd
-
Halk Zümresi
-
İttihatcılar
Bu gruplar ileride ikiye ayrılacaktır. İlk grupta yer alanlar Mustafa Kemal yanlıları olurken ikinci grupta yer alanlar Mustafa Kemal muhalifleri olacaktır.
24 Nisan Önergesi
-
TBMM’nin üzerinde hiçbir güç yoktur.
-
Meclis süreklidir.
-
Padişah kurtulduğu zaman meclisin vereceği karara göre hareket edecek.
-
Padişahın göndereceği bir vekil meclisi yönetemeyecek.
-
Hükümet kurmak zorunludur.

Bu önergenin ardından 11 kişiden oluşan bakanlar kurulu kuruldu. Bu kurulun adı ise İcra Vekilleri Heyeti olarak belirlendi.
-
Meclis Başkanı: Mustafa Kemal
-
Maarif (Milli Eğitim) Bakanı: Doktor Rıza Nur
-
Sağlık (Sıhhiye) Bakanı: Adnan Adıvar (İlk kurulan bakanlıktır)
-
Milli Savunma Bakanı: Fevzi Çakmak (En çok bütçenin ayrıldığı bakanlıktır)
-
Genelkurmay: İsmet İnönü
-
Dışişleri Bakanı: Bekir Sami Bey
-
İçişleri Bakanı: Cami Baykut Bey
I. TBMM’nin Çıkardığı Önemli Kanunlar
-
Ağnam vergisi 40/1’den 40/4’e çıkarıldı.
-
Firariler kanunu
-
Hiyanet-i vataniye
-
İstiklâl mahkemelerinin kurulması hakkındaki kanun
-
Mustafa Kemal’e verilen başkomutanlık kanunu
-
Nisab-i müzakere (Meclis iç tüzüğü)
-
Teşkilat-ı esasiye (1921 anayasası)
-
İstiklâl Marşı’nın kabulü hakkındaki kanun
-
Düzenli ordunun kurulması hakkındaki kanun
-
Men-i israfat kanunu (israf yasakları)
-
Men-i Müşkirat kanunu
Men-i İsrafat Kanunu’na göre, düğünlerin kırk gün kırk gece yapılması yasaklanmıştır. Düğünlerde takılan takılara bile israf gözüyle bakılmış olup köçek oynatılması dahi yasaklanmıştır.
Men-i Müşkirat Kanunu’na göre alkol, tütün ve bali gibi kafa yapan maddelerin kullanımı yasaklanmıştır. Mustafa Kemal’in kendisi de alkol almasına rağmen bu yasağı çıkartmıştır.
I. TBMM’ye karşı bazı isyanlar çıkmıştır. İstanbul Hükümeti tarafından doğrudan çıkartılan isyanlar İngiltere destekli isyanlardır. Eski Osmanlı Subayı olan Ahmet Anzavur’un İngiltere tarafından silahlandırılıp TBMM’nin üzerine salınmıştır. Ayrıca Kuvayıinzibatiye isyanları da İngiltere destekli çıkmıştır. Refet Bele ve Fuat Cebesoy’a bağlı birlikler bu isyanları bastırmıştır. Bu isyanların başlıca nedenler;
-
TBMM’yi yok etmek
-
Kuvayı Millîye birliklerinin boğazlara kadar yaklaşması ve İngiltere’nin bundan rahatsız olması.
-
Dürnizâde Abdullah Efendi’nin milli mücadele karşıtı fetvası
Eskiden Kuvayı Millîye’ci olup da sonradan ayaklananlar vardı. Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe ayaklanmıştır. Düzenli ordu bu isyanları bastırmıştır. Bu ayaklanmaların temel sebepleri ise;
-
TBMM’yi yok etmek
-
Düzenli orduya katılmamak
TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmaların bir diğeri de azınlıklar tarafından yapılmıştır. Ermeni ve Rumlar tarafından çıkartılan bu ayaklanmaların sebepleri ise;
-
TBMM’yi yok etmek
-
Anadolu içerisinde kendi devletlerini kurmak
İstanbul Hükümeti ile İtilaf devletleri bir olup ortaklaşa isyanlar çıkarmışlardır. Bu isyanların sebepleri;
-
TBMM’yi yok etmek
-
Nüfuslu ailelerin TBMM otoritesine girmek istememesi
-
Halkın dini duygularının istismar edilmesi
Ortaklaşa Çıkan İsyanlar
-
Bolu
-
Düzce
-
Hendek
-
Adapazı
-
Koçgiri
-
Bozkır
-
Deribaş Mehmet
-
Yıldızeli
-
Çopur Musa (Afyon’da çıkmıştır)
-
Şeyh Eşref (Kendisini peygamber ilan etmiştir)
-
Şeyh Recep
-
Cemil Çeto
-
Ali Batı
-
Milli Aşiret
I. TBMM’nin İsyanlara Karşı Aldığı Önlemler
-
Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi’nin verdiği fetva (Rıfat Börekçi, ileride Diyanet İşleri Başkanı olacaktır.)
-
Asker kaçakları için çıkartılan Firariler Kanunu
-
Meclisin içerisinden seçilen üç Ali, Üç Aliler yani İstiklâl Mahkemeleri kuruldu. Bu mahkemeler seyyar mahkemelerdir. Verilen kararlar kesindir.
-
Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır. İsyancılar için çıkarılmıştır. Gıyaben ilk idam cezası Damat Ferit Paşa’ya verildi.
-
İstanbul Hükümeti ile tüm haberleşme kesildi.