1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı

16.06.2023 / Tarih / Genel

1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlıların kaybettikleri toprakları özellikle de Kırım'ı geri almak amacıyla başlattıkları bir savaştır.

Savaşın temel nedeni, Rusya'nın Karadeniz'e erişimini ve Osmanlı İmparatorluğu'nun Karadeniz üzerindeki egemenliğini sınırlayan anlaşmaların (Küçük Kaynarca Antlaşması gibi) hükümlerine karşı çıkmasıydı. Rusya'nın, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflığından faydalanarak Karadeniz bölgesinde daha fazla nüfuz elde etmeyi amaçladığı düşünülmektedir.

Savaş, Karadeniz, Balkanlar ve Kafkasya bölgelerinde çeşitli çatışmaları içeriyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'nın saldırılarına karşı koymak için çeşitli müttefikler aramıştır. Bu müttefikler arasında Lehistan-Litvanya Birliği ve İsveç gibi Avrupa devletleri yer alıyordu.

Savaşın en önemli olaylarından biri, 1789'da Osmanlı İmparatorluğu'nun İmparator II. Joseph liderliğindeki Avusturya ile bir antlaşma imzalamasıdır. Bu antlaşma, Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşın bazı yönlerinde Rusya'ya karşı destek sağlamasını sağlamıştır.

Ancak, Osmanlı İmparatorluğu'nun iç sorunları, isyanlar ve diğer zayıf noktaları, Rusya'nın savaşta üstünlük elde etmesine olanak sağlamıştır. Sonuç olarak, 1792'de imzalanan Yaş Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu, bazı toprak kayıpları ve ticari ayrıcalıklar vermek zorunda kalmıştır.

1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu arasındaki genel çekişmenin bir parçası olarak değerlendirilebilir. Bu dönemde, iki güç arasındaki rekabet ve çatışmalar daha sonra 19. yüzyıl boyunca ve I. Dünya Savaşı'na kadar devam edecektir.

Savaşın Sebepleri

• Karadeniz Bölgesi Kontrolü: Osmanlı İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu arasında Karadeniz'e erişim ve kontrol konusunda çıkar çatışmaları vardı. Osmanlı İmparatorluğu, Karadeniz üzerindeki egemenliğini sürdürmek ve Rusya'nın Karadeniz'e ilerlemesini engellemek istiyordu.
• Rus Genişleme Politikası: Rusya, güneye doğru genişleme politikası izliyordu ve Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflığından faydalanarak Karadeniz, Balkanlar ve Kafkasya bölgelerinde daha fazla nüfuz elde etmek istiyordu.
• Küçük Kaynarca Antlaşması: 1774 yılında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması, Rusya'nın bazı ayrıcalıklar elde ettiği bir antlaşmaydı. Bu antlaşma, Rusya'nın Osmanlı İmparatorluğu'na karşı daha fazla talepte bulunmasına yol açtı ve Osmanlı İmparatorluğu tarafından hoş karşılanmadı.
• Lehistan Sorunu: Rusya, Lehistan-Litvanya Birliği'ni etkileme ve bölmeye çalışıyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'nın Lehistan üzerindeki etkisini sınırlamak ve bölgedeki dengeyi korumak için müdahale etmek istedi.
• İç Sorunlar ve Zayıflık: Osmanlı İmparatorluğu, iç sorunlarla boğuşuyor ve merkezi otoritesini kaybediyordu. Bu durum, Rusya gibi dış güçlerin Osmanlı topraklarına müdahale etme fırsatı olarak görülebilir.

Bu faktörler bir araya gelerek 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nın patlak vermesine yol açmıştır. Bu savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun Avrupa'daki gücünü sürdürme çabası ile Rusya'nın genişleme hedefleri arasındaki çatışmayı yansıtmaktadır.

Savaşın Sonuçları

• Yaş Antlaşması: Savaşın sonucunda 9 Ocak 1792'de Yaş Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Osmanlı İmparatorluğu, Rusya'ya bazı toprak ve ticari ayrıcalıklar vermek zorunda kaldı. Antlaşma sonucunda Rusya, Azak Denizi'ndeki tüm Osmanlı kalelerini ele geçirdi ve Kuban Nehri'nden Dinyeper Nehri'ne kadar olan toprakları kontrolü altına aldı.
• Toprak Kayıpları: Osmanlı İmparatorluğu, savaş sonucunda önemli toprak kayıpları yaşadı. Rusya, Kırım Yarımadası'nı ve Kuban Nehri'nin kuzeyini ele geçirdi. Ayrıca Bessarabya ve Besarabya olarak da bilinen günümüzde Moldova ve Ukrayna toprakları da Rusya'ya geçti.
• Güç Dengesinde Değişim: Savaşın sonucunda Rusya, Karadeniz bölgesindeki gücünü artırdı ve Osmanlı İmparatorluğu'na karşı stratejik bir üstünlük elde etti. Bu durum, bölgedeki güç dengesinde Rusya'nın lehine bir değişimi temsil etti.
• Osmanlı İmparatorluğu'nun Zayıflığı: Savaş, Osmanlı İmparatorluğu'nun iç zayıflıklarını ve askeri güçsüzlüğünü bir kez daha ortaya koydu. İmparatorluk, savaş sırasında müttefiklerini etkili bir şekilde koordine edemedi ve Rusya'ya karşı savunma yapmakta zorlandı.
• İngiltere ve Fransa'nın Rolü: İngiltere ve Fransa gibi Avrupa devletleri, Osmanlı İmparatorluğu'na destek sağlamak amacıyla müdahale etti. Ancak bu müdahaleler, savaşın sonucunu değiştirecek kadar etkili olamadı.

1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflığına ve Rusya'nın genişleme hedeflerine dair bir dönüm noktası olarak kabul edilebilir. Savaş sonucunda Osmanlı İmparatorluğu'nun gücü ve toprakları azaldı, Rusya ise bölgedeki etkisini artırdı. Bu savaş, Osmanlı-Rus ilişkilerindeki gerilimi ve çekişmeyi bir adım daha ileri götürdü ve gelecek dönemlerdeki çatışmalara zemin hazırladı.

Ayrıca Bakınız

• Osmanlı Devleti ile Rusya Arasında Geçen Savaşlar