Hasta ve Yakınlarının Hakları

19.10.2020 / Sağlık / Genel

Sağlık hizmetlerinden faydalanmak isteyen hasta ve yakınlarının her hastanede geçerli bir takım hak ve sorumlulukları vardır.

Sağlık Bakanlığı kendi resmi web sitesinde hasta ve yakınlarının hakları ile sorumluluklarını açıkça belirtmiştir. Bu haklar herkes için geçerlidir.

Hasta ve Yakınları Hakları

1. Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.

2. Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir.

3. Hasta, tabi olduğun mevzuatın öngördüğü usul ve şartlara uyulmak kaydı ile sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir.

4. Hizmet vermekte olan tabiplerin ve diğer sağlık çalışanların kimliklerini, görev ve unvanlarını öğrenme, seçme ve değiştirme hakkına sahiptir.

5. Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkânlarının yetersiz veya sınırlı olması sebebiyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır.

6. Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını isteme hakkı vardır.

7. Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez.

8. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahi, kimsenin hayatına son verilemez.(Ötenazi yasaktır)

9. Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını korumak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışması gerekmektedir.

10. Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemeleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usulleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi isteme hakkına sahiptir.

11. Kayıtları inceleme, kayıtların düzeltilmesini isteme ve hastanın anlayacağı şekilde bilgi verilmesi hakkına sahiptir.

12. Hastanın manevi yapısı üzerinde fena tesir yapmak suretiyle hastalığın artması ihtimalinin bulunması ve hastalığın seyrinin ve sonucunun vahim görülmesi hallerinde, teşhisin saklanması gerekebilir.

13. İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında hasta, sağlık durumu hakkında kendisine, ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir.

14. Hastanın, mahremiyetine saygı gösterilmesi esastır.

15. Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere kimse, rıza olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz.

16. Sağlık hizmetinin verilmesi sebebiyle edinilen bilgiler, kanun ile müsaade edilen haller dışında, hiçbir şekilde açıklanamaz.

17. Tıbbi müdahalelerde hastanın rızası gerekir. Hasta küçük veya mahcur ise velisinden veya varisinden izin alınır. Hastanın, velisinin veya varisinin olmadığı veya hazır bulunamadığı veya hastanın ifade gücü olmadığı hallerde, bu şart aranmaz.

18. Kanunen zorunlu haller dışında ve doğabilecek olumsuz sonuçların sorumluluğu hastaya ait olmak üzere, hasta kendisine uygulanması planlanan veya uygulanmakta olan tedaviyi reddetmek veya durdurulmasını isteme hakkına sahiptir.

19. 18 yaşından küçük ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz.

20. İlgilinin rızası mevcut olsun veya olmasın, bakanlık tarafından tespit edilmiş olanlar dışındaki ilaç ve araçlar, aile planlaması hizmetinde kullanılamaz. Sterilizasyon ve gebeliğin sona erdirilmesi hallerinde, hastanın rızası ile evli ise eşinin de rızası gereklidir.

21. Rıza alınırken hastanın veya kanuni temsilcinin tıbbi müdahalenin konusu ve sonuçları hakkında bilgilendirilip aydınlatılması esastır.

22. Hiç kimse Bakanlığın izni ve kendi rızası bulunmaksızın, tecrübe, araştırma veya eğitim amaçlı hiçbir tıbbi müdahale konusu yapamaz.

23. Herkesin sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu isteme hakları vardır.

24. Herkesin sağlık tesisinin imkanları ve idarece alınan tedbirler ölçüsünde, dini vecibelerini yerine getirebilme ve dini hizmetlerden faydalanma hakkı vardır.

25. Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir.

26. Sağlık tesislerince belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ziyaretçi ve hekimin uygun görmesi halinde refakatçi bulundurma hakkına sahiptir.

27. Hastanın ve hasta ile ilgili bulunanların, hasta haklarının ihlali halinde, mevzuat çerçevesinde her türlü müracaat, şikâyet ve dava hakları vardır.

Hasta ve Yakınları Sorumlulukları

1. Hastalar, sağlık kurumlarında hizmetlerin akşamdan verilebilmesi için belirlenen kurallara uymalıdırlar.

2. Hastalar, tıbbi durumlarının gerektirdiği öncelikler haricinde, imtiyaz ve iltimas talep etmemelidirler.

3. Acil ve ilk yardım hizmetlerinin sağladığı öncelik ve ayrıcalıkları suiistimal etmeye kalkmamalıdırlar.

4. Hastalar, hekimlerinden tıp mesleğinin etiğine, ilgili mevzuata ve toplum ahlakına aykırı taleplerde bulunamazlar.

5. Hastalar, mesleki bilgi ve ilkeler ışığında bağımsız karar verme özgürlüklerini kısıtlayacak şekilde hekimleri üzerinde psikolojik, sosyal ve fiziksel baskı kurmaya kalkışmamalıdırlar.

6. Hastalar, hekimlerin ve sağlık çalışanlarının vakitlerine saygı göstermeli, onları gereksiz yere ve randevusuz olarak meşgul etmemelidirler.

7. Hastalar, randevu tarihlerine ve saatlerine özenle uymalıdırlar.

8. Hastalar, refakatçileri ve ziyaretçileri hastane temizlik ve hijyenini bozacak şekilde hareket edemezler.

9. Hastalar, refakatçileri ve ziyaretçileri hastanede gürültü yapmamalı, asayiş ve huzuru bozacak davranışlardan kaçınmalıdırlar.

10. Tıbbi endikasyön olmaksızın rapor talebinde bulunamazlar.

11. Hastalar sağlık durumları hakkında, gerçeğe aykırı belge ve doküman düzenlenmesini isteyemezler.

12. Hastaların hekimlerine yanlış ve eksik bilgi vermeleri ve bazı gerçekleri gizlemeleri kabul edilemez.

13. Hastalar önerilen tedaviyi reddediyorlar ise alternatif başka bir tedavi uygulanıp uygulanmaması veya tedavisiz kalma konusundaki tercihlerini hekimlerine açıklıkla söylemelidirler.

14. Önerilen tedaviyi reddetmeyip kabullenen bir hasta, bu tedaviye uyum göstermeli ve tarif edildiği gibi uygulamalıdır.

15. Yaşamı tehdit eden veya ağır olumsuz sonuçlar doğurabilecek durumlarda, önerilen tedaviyi reddeden hasta, bu tercihini yazılı olarak belgelemek isteyen hekim veya sağlık kurumunun isteğini geri çeviremez.

16. Hasta ve hasta yakınları, hastaneye hastanın perhizine uymayacak yiyecekler getiremezler.

17. Hasta ve hasta yakınları sağlık çalışanlarına saygı ve nezaket kuralları çerçevesinde davranmalıdırlar.

18. Hastalar, hastalıkları konusunda bilgi almak istemedikleri takdirde, bunu hekimlerine başta belirtmelidirler.

19. Hastalar, hastalıkları konusunda kimlere bilgi verilmesini istemediklerini, hekimlerine açıklamalıdırlar.

20. Hastalar ve yakınları sosyal güvenlik kurumlarının sunduğu olanaklardan haksız ve usulsüz biçimlerde yararlanmak talebinde bulunamazlar.

21. Hastalar, hastanede iken kullanımlarına sunulan eşya ve cihazlara zarar vermemelidirler.

22. Hastalar, bir kurum veya hekimden aldıkları rapor, epikriz, film veya tetkikleri, başvurdukları diğer bir hekim veya sağlık kurumunda saklamamalıdırlar.

23. Hastalar, hekim veya sağlık kurumlarına kimliklerini, adres ve telefonlarını doğru olarak bildirmelidirler.

24. Hasta bir hekimin kontrol ve tedavisi altında iken, başka bir tedaviyi de birlikte sürdürmek istiyorsa, müdavi hekimine bu konuda bilgi vermelidir.

25. Hastalar, hekimlerinin iyileşmeleri ve iyilik hallerini koruyup geliştirmeleri için kendilerine öğretecekleri bilgi ve becerileri kazanmak üzere, gereken çabayı sarf etmelidirler.

26. Hastalar, uygulanacak olan tıbbi işlemeler hakkında hekimlerinden yeterince bilgi alıp soruları yanıtlandıktan ve başkalarına danışıp karar verebilmek için makul bir zaman geçtikten sonra kendileriyle ilgili karar vermekten kaçınamazlar.

27. Hastalar, teşhis ve tedavi sürecinde, hekim ve diğer sağlık çalışanlarıyla her aşamada işbirliği yapmaıidırlar.

28. Hastalar, hekimlerinin ve diğer sağlık çalışanlarının emeklerini ve duygularını istismar etmemeli, dürüst davranmalıdırlar.

29. Hastalar, kendilerine geçerli tıbbi bilgi ve yöntemlere aykırı teşhis ve tedavi yaklaşımlarının uygulanması talebinde bulunamazlar.

30. Hastalar, taburcu edildikten sonra, evlerinde kendilerine verilen tedaviyi almalı ve önerildiği gibi ayaktan kontrollerini yaptırmalıdırlar.

31. Hastalar acil durumlar ve zorunluluklar hariç, kendilerini tedavi etmeyi kabul etmeyen özel çalışan hekim veya sağlık kurumlarının bu kararına saygı duymalıdırlar.

32. Hastalar, müdavi hekimin, hastalıkları ve tedavileri konusunda başka bir hekim veya sağlık kurumundan konsültasyon isteğini geri çevirmemelidirler.

33. Hastalar, hekim ve diğer sağlık çalışanlarının istirahatlarına izin vermeyecek, özel yaşamlarına fırsat tanımayacak, organik ve ruhsal gereksinimlerini karşılamalarını engelleyecek ve sağlıklarını bozacak şekilde onlara aşırı yük ve angarya yükleyemezler.

34. Hastalar, hekimin sorularını makul biçimde cevaplamalıdırlar.

35. Hastane yatakları ve imkanları gereksiz ve haksız bir biçimde işgal edilemez.

36. Hastalar, hastaneleri barınma, beslenme ve sosyal bakım eksikliklerini gidermek amacıyla kullanamaz.

37. Hastalar, hekim ve sağlık kurumunun izni olmaksızın, kendileriyle ilgili dosyaları ve diğer dokümanları kurum dışına çıkaramazlar.

38. Hastalar, gereksiz tıbbi girişim ve tedavi talebinde bulunamazlar.

39. Hastalar, rıza gösterdikleri tanı veya tedavi amaçlı girişimler sırasında, gereken uyum ve kolaylığı göstermelidirler.

40. Hastalar, hastalıklarına teşhis konulabilmesi için gerek duyulduğunda balgam, idrar ve sperm gibi vücut örneklerini doğru olarak ve tarif edildiği biçimde vermelidirler.

41. Hastalar, organ ve dokularını ölümlerinden sonra alınıp, başkalarınca kullanılmasına izin veriyorlarsa, bunu yazılı olarak beyan etmelidirler.

42. Hastalar, ölümleri veya bilinçsiz kalmaları halinde, kendisi ile ilgili tıbbi kararların kim tarafından verilmesini istediklerini, yazılı olarak beyan etmelidirler.

43. Hasta Hepatit ve AİDS gibi sağlık çalışanlarını riske atacak bir bulaşıcı hastalığının bulunduğunu biliyorsa, bunu kendisinin teşhis, tedavi ve tıbbi bakımıyla ilgilenen ilgililere en başta bildirmek durumundadır. 

44. Hastalar, somut olay ve belgelere dayanmaksızın sağlık çalışanları ve kurumlarını yıpratacak şekilde kamuoyu önünde hakaret ve suçlayıcı beyanatta bulunmamalıdırlar.

Kaynak: Hasta Yakının Sorumlulukları

Kaynak: Hasta Yakının Hakları