Osmanlı'da Enderun Mektebi

28.04.2023 / Tarih / Genel

Osmanlı İmparatorluğu'nda, Endürlük veya Enderun eğitimi, sarayda hizmet etmek üzere seçilen gençlerin aldığı özel bir eğitimdir.

Enderun, Osmanlı İmparatorluğu'nun yönetim merkezi olan Topkapı Sarayı'nda yer almaktaydı ve sarayın yönetiminde görev alacak olan gençler burada yetiştirilirdi.

Enderun eğitimi, sadece devlet adamlarının yetiştirilmesi değil, aynı zamanda sarayda görev yapacak olan hizmetlilerin de eğitimlerini içeriyordu. Enderun'da öğrenciler, okuma, yazma, aritmetik, tarih, coğrafya, din, felsefe ve hukuk gibi dersler alırlardı. Ayrıca, öğrencilere askeri eğitim, musiki, resim, şiir ve hatta dans gibi sanat dallarında da eğitim verilirdi.

Enderun eğitimi çok seçici bir süreçti ve sadece sarayın güvendiği ailelerin çocukları kabul edilirdi. Eğitim süreci yaklaşık 15 yıl sürerdi ve öğrenciler, eğitimleri boyunca tamamen sarayda yaşardılar. Enderun'dan mezun olan öğrenciler, Osmanlı İmparatorluğu'nun en yüksek makamlarında görev alabilirlerdi.

Enderun eğitimi, Osmanlı İmparatorluğu'nun güçlü bir merkezi yönetim kurmasında önemli bir rol oynamıştır. Enderun'dan yetişen devlet adamları, Osmanlı İmparatorluğu'nun sınırlarını genişletmesine, ekonomisini geliştirmesine ve kültürel açıdan zenginleşmesine katkıda bulunmuşlardır.

Enderunda eğitim beş konu üzerinde toplanmıştı:

• Fen, matematik ve coğrafya eğitimi
• Beden eğitimi
• Uygulamalı idari işlerin eğitimi
• Yeteneklerine uygun bir sanat eğitimi
• Teorik olarak İslami bilgiler ve dil eğitimi (Osmanlıca, Arapça ve Farsça)

Topkapı Sarayı'nda Enderun 7 ayrı bölümden oluşmaktadır:

• Küçük odalar
• Büyük odalar
• Doğancı koğuşu
• Seferli odası
• Kiler
• Hazîne odası
• Has oda

Enderûn mektebinden eğitim ve öğretim sultan II. Mahmud devrine kadar sistemli bir şekilde devam etti. 18. yüzyılın sonlarında devşirme sisteminin bozulmasıyla darbe yiyen okul, 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasından sonra Asâkîr-i Mansûre-i Muhammediyye ordusu için yetiştirilmesi gereken küçük ve büyük rütbeli subayların büyük bir kısmının Enderûn mektebinden seçilmesi ile sarsıldı.

Enderûn mektebi de modern eğitimin ilkelerini uygulamaya başladı. Ancak aşağıdaki sebeplerden dolayı 1908 İkinci Meşrutiyetin ilanını takip eden günlerde Enderun tamamen kapatıldı.

• Şehirde Türk ve ecnebi olmak üzere çeşitli genel kültür kurumlarının ve meslek okullarının açılması
• Özellikle Enderûn mektebinden çıkanların, Tanzimât'tan önceki devirde olduğu gibi devlet görevlerine tâyinlerdeki üstün durumlarını kaybetmeleri
• Halk arasında özellikle devlet ileri gelenleri katındaki değerini sarstığından dolayı