Pasarofça Antlaşması

21.07.2023 / Tarih / Genel

21 Temmuz 1718'de Osmanlı İmparatorluğu ile Avusturya Arşidüklüğü ve Venedik Cumhuriyeti arasında imzalanmış bir barış antlaşmasıdır.

Osmanlı Sultanı III. Ahmed (1703-1730) zamanında, Mora-Tuna kavşağında Sırbistan'ın Pasarofça kasabasında yapılan antlaşma, 1715-1718 Osmanlı-Avusturya-Venedik Savaşı'nı sona erdirmiştir.

Osmanlı-Venedik Savaşı

Venedikliler, Karlofça Antlaşması hükümlerini tamamen ihlâl ederek Karadağ'daki isyanı teşvik edip isyancılara yardım etmiştir. Ayrıca İstanbul-Mısır seferleri yapan Osmanlı ticaret ve hac gemilerine saldırı düzenlemiştir. Bu gelişmelerin ardından 1715'te Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa, Venedik'e savaş ilan ederek Mora Seferi'ne çıkmıştır.

Bu seferi Korint, Anapoli, Modon, Koron, Navarin kalelerini fethederek zaferle sonuçlandırdı. Fakat Venedik'in bağdaşığı olan Avusturya sert bir tepki ile Karlofça Antlaşması gereğince Mora Yarımadası'nın Venediklilere geri verilmesini istemesi üzerine, Avusturya'ya da savaş açıldı.

Osmanlı-Avusturya Savaşı

Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa kumandasındaki Osmanlı ordusu, Macaristan'a girdi. Petrovaradin Muharebesi'nde Savoy Prensi Eugen komutasındaki Avusturya ordusu, Osmanlı kuvvetlerini bozguna uğrattı (5 Ağustos 1716) ve Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa öldü.

Bu bozgundan sonra Osmanlı Devleti'nin Macaristan'da yer alan son toprağı olan Banat'taki Temeşvar kalesi de düşmüş oldu. Osmanlı ordusunda olan çözülme ile dağınık ve disiplinsiz birlikler Belgrad'a çekildi.

Ordunun burada biraz tutunması ile birlikte, Edirne ve İstanbul'da panik ortamı oluştu. Yeni Sadrazam Hacı Halil Paşa, ordunun donatım işleri ile meşguldü. 1717'deki savaşlar hezimetin boyutunu büyüttü.

18 Ağustos 1717 tarihinde Belgrad düşman eline geçti. Belgrad'dan Niş'e kadar yörelerinin Müslüman ve Türk halkı aç ve çıplak bir vaziyette Edirne ve İstanbul yoluna düştüler. Yeni sadrazam Tevkii Nişancı Mehmed Paşa altında, ordu Avusturya cephesinde Bosna ve Vidin'de başarılar elde etti. İbrahim Paşa'nın teşebbüsleri sayesinde Avusturyalılarla barış yapılmasının kararlaştırılmasından sonra, 1718'de sadrazamlığa getirilen Damat İbrahim Paşa barış teklif etti.

Pasarofça Antlaşması’nın İmzalanması

Osmanlı Devletini Sıkk-i şânî Defterdarı (Mâliye Müsteşarı) Silâhtar İbrâhim Efendi başkanlığındaki heyet temsil etti. Paşarofça’da Kont Virmond başkanlığında Avusturya heyeti ve Carlo Ruzzini başkanlığındaki Venedik heyeti bulunmaktaydı. Bunlardan başka arabulucu devletleri temsil etmek için Hollanda temsilcisi Collyer Kontu ile İngiltere temsilcisi Sir Robert Sutton da vardı.

İki ay kadar süren konferanstan sonra; Avusturyalılar ile yirmi madde ve bir ilâve, Venediklilerle de 26 madde üzerinden, 21 Temmuz 1718 tarihinde antlaşma imzalandı.

Pasarofça Antlaşmasına göre:

• Avusturya ile Niş, Banat Dağları ve Transilvanya Alpleri hudut kesildi.
• Mülteci olarak Osmanlı Devleti'ne sığınan Erdel prensi II. Rákóczi Ferenc ailesiyle beraber Osmanlı-Avusturya sınırında oturmak ve emniyeti sağlanmak şartıyla iade edilecekti.
• Venedikliler Mora Yarımadası'nı, Korintos ile çevresini, Egin Körfezindeki adaları, İyonya Adalarını, Aya Mavri Adasını ve Girit’te üç iskeleyi Osmanlı Devletine verecekti.
• İran yoluyla Avrupa'ya gelen tüccarlar, dönüşte Tuna gümrük vergilerinden muaf tutulacaktı.

Pasarofça Antlaşması'yla Osmanlı Devleti Avusturya’ya toprak vermesine rağmen, Venedik’ten toprak aldı. Avusturya’ya verdiği toprakları 1739 yılındaki Nis Antlaşmasıyla, Temeşvar hariç geri aldı.

Pasarofça Antlaşmasının sonuçları:

• Toprak kazanılmak için başlatılan savaş sonucunda yine toprak kaybıyla sonuçlanmıştır,
• Karşılıklı akınlar ve yağmalar son bulmuştur,
• Avusturya’nın Osmanlı devletinde konsolosluk açması kararı verildi,
• Karlofça antlaşmasının etkisiyle elde edilen Mora yarımadası alınmıştır; ancak Belgrad gibi önemli bir yer kaybedilmiştir,
• Balkan devletlerinin güç orantıları değişime uğradı,
• Orta Avrupa’daki Osmanlı Devleti’nin hakimiyeti tehlike altına girmiştir,
• Osmanlı hakimiyetinden çıkan Belgrat, Avusturya’nın Balkanlara gitmesi için olanak sağlamıştır ve Balkanlara giden yol da engel kalmamıştır.